Ethereum

Ethereum to globalna zdecentralizowana platforma oprogramowania, oparta na technologii blockchain. Jej rodzimą kryptowalutą jest ether (ETH) – druga największa i najpopularniejsza kryptowaluta po bitcoinie.

Czym jest Ethereum – w krótkich słowach

Ethereum to platforma oprogramowania open source, mogąca służyć do budowy dowolnych inteligentnych kontraktów i zdecentralizowanych aplikacji. Jej działanie opiera się na technologii blockchain i kryptografii, a paliwem używanym do wewnętrznych opłat jest kryptowaluta ether (ETH), którą w pewnych miejscach można wykorzystywać także do kupna materialnych dóbr i usług oraz spekulacji.

Celem twórców Ethereum było stworzenie środowiska, w którym można wdrażać dowolne pomysły oparte na technologii blockchain. Platforma ma być skalowalna, programowalna, bezpieczna i zdecentralizowana. Jej język programowania to Solidity.

Ethereum jest wybierane przez programistów, przedsiębiorstwa i państwowe instytucje, które opierają na nim własne rozwiązania i technologie, wprowadzając zmiany i ułatwienia w wielu aspektach naszego codziennego życia. Przykładów takiego wykorzystania nie musimy szukać w odległych krajach. Blockchain Ethereum używają w swoim obiegu dokumentów PKO Bank Polski i Alior Bank. Poczta Polska zaczęła emitować cyfrowe przedmioty kolekcjonerskie w sieci Polygon, której działanie również opiera się na Ethereum.

Ethereum – historia powstania

Frontier, czyli inauguracyjny framework sieci Ethereum, wystartował 30 lipca 2015 roku po dwóch latach prac. Projekt, którego kapitalizacja na rynku kryptowalut wynosi obecnie ponad 140 miliardów dolarów, powstał z inicjatywy 8 współzałożycieli. Do grona twórców Ethereum należeli:

• Vitalik Buterin – główny pomysłodawca i twarz projektu, który nadal pozostaje jego nieformalnym liderem. Poświęcimy mu osobny rozdział.
• Gavin Wood – zakodował pierwszą techniczną implementację platformy w języku programowania C++, zaproponował natywny język programowania Ethereum Solidity i był pierwszym dyrektorem ds. technologii Ethereum Foundation. Późniejszy twórca Polkadot. Od projektu odszedł w 2016 roku, żeby skoncentrować się na własnych firmach.
• Charles Hoskinson – późniejszy założyciel Cardano. Został wyrzucony lub odszedł z Ethereum (wersje są różne) w 2014 roku. przez spór z Vitalikiem Buterinem, który dotyczył w głównej mierze komercjalizacji projektu.
• Joseph Lubin – późniejszy założyciel start-upu ConsenSys. Był najbardziej doświadczoną osobę w grupie i współtworzył fundację Ethereum.
• Anthony Di Iorio – pozostał przy projekcie najdłużej po Vitaliku, bo aż do lipca 2021 roku, swoje odejście tłumacząc troską o bezpieczeństwo. W 2018 roku stworzył portfel kryptowalut Decentral Jaxx Liberty.
• Amir Chetrit – dawny przyjaciel Vitalika Buterina, z którym pracował nad projektem Coloured Coin. Od Ethereum odszedł w 2014 roku z powodu braku istotnego wkładu.
• Jeffrey Wilcke – przed Ethereum pracował nad Mastercoinem, a po dołączeniu do projektu, tworzył jego implementację w języku Google Go. Odszedł w 2019 roku z powodów osobistych i poświęcił się pracy w Grid Games, należącym do jego brata.
• Mihai Alisie – współtwórca i przez krótki czas redaktor naczelny Bitcoin Magazine, do którego pisał Buterin. W projekt Vitalika angażował się do 2015 roku. Miał istotny wkład w pozyskaniu finansowania dla startupu, pomagając mu założyć konto bankowe w Szwajcarii.

Cała ósemka spotkała się 7 czerwca 2014 roku w wynajętym domu, nazywanym „statkiem kosmicznym”, położonym w lesie w szwajcarskiej dolinie Zug (później stała się ona znanym na całym świecie zagłębiem kryptowalutowych start-upów). Współzałożyciele Ethereum nie podpisali nigdy żadnego formalnego dokumentu założycielskiego, dzięki czemu jest on projektem non-profit. Wcześniej większa część grupy widywała się w Stanach Zjednoczonych i jedno z takich spotkań możemy zobaczyć na zdjęciu udostępnionym w sieci przez Anthony’ego Di Iorio:

Following up on a post by @TaylorGerring, here’s a few of the crew in the Miami house 8 years ago when we officially announced #Ethereum #ETH @ethereumJoseph @VitalikButerin @IOHK_Charles @gavofyork Amir Chetrit @MihaiAlisie pic.twitter.com/zMFmKrA33w

— Anthony Di Iorio (@diiorioanthony) January 27, 2022

Prace programistyczne rozpoczęły się w tym samym roku. Prowadziła je zarejestrowana oficjalnie w Szwajcarii firma Ethereum Switzerland GmbH. Po kilku miesiącach opieką nad siecią zajęła się działająca do dziś fundacja non-profit pod nazwą Ethereum Foundation. Do teraz to ona stanowi zaplecze personalne i technologiczne platformy.

Vitalik Buterin – twórca ETH

Za Ethereum od początku stoi kanadyjski programista rosyjskiego pochodzenia Vitalik Buterin, który urodził się w 1994 roku w Kołomnej, w obwodzie moskiewskim w Rosji. W wieku 6 lat jego rodzina wyemigrowała do Kanady, gdzie jego rodzice przenieśli się w poszukiwaniu lepszej pracy. Będąc w trzeciej klasie szkoły podstawowej, Buterin trafił do grupy dla szczególnie uzdolnionych dzieci i zaczął rozumieć, że pociągają go matematyka, programowanie i ekonomia.

Na dalszym etapie edukacji Vitalik chodził przez cztery lata do prywatnej szkoły średniej Abelard School w Toronto i jak sam wspomina tamten okres: “okazał się jednym z najciekawszych i najbardziej produktywnych lat jego życia”. Buterin dowiedział się o bitcoinie od swojego ojca, w wieku 17 lat. Projekt kryptowaluty tak bardzo go zaciekawił, że postanowił zaangażować się w społeczność BTC. Pisał artykuły dla Bitcoin Magazine i pracował dla startupów Dark Wallet, Egora czy Kryptokit (już jako programista).

W 2013 roku opublikował białą księgę opisującą koncepcję Ethereum. Uczęszczał wówczas na University of Waterloo, ale porzucił naukę w 2014 roku, kiedy otrzymał stypendium Thiel w wysokości 100 000 dolarów i zaczął pracować nad ETH w pełnym wymiarze godzin.

ICO Ethereum

Pisząc o Ethereum nie sposób nie wspomnieć o tym, jak sfinansowano prace nad projektem. Środki na jego rozwój pozyskano dzięki tokenizacji. Stało się to w lipcu i sierpniu 2014 r. Inwestorzy w zamian za swoje bitcoiny otrzymali wtedy pierwsze ethery (ETH). Zespołowi projektowemu udało się zebrać 18,3 miliona dolarów w BTC. Cena początkowa samego etheru wyniosła 0,311 USD. Sprzedano ponad 60 milionów ETH.

Ekosystem Ethereum

Ethereum to cała platforma oparta o technologii blockchain, która poza opcją użytkowania jej jako sieci płatniczej, umożliwia każdemu zaznajomionemu z jej językiem programowania (Solidity) tworzenie aplikacji, inteligentnych kontraktów, tokenów (w tym NFT), czy zdecentralizowanych autonomicznych organizacji (DAO). Jej infrastruktura składa się z węzłów tworzonych przez użytkowników i nosi nazwę EVM (Ethereum Virtual Machine).

W oparciu o Ethereum możemy tworzyć m.in:

• Tokeny (w standardach ERC-20 (poradnik), ERC-721 (poradnik), ERC-777, ERC-1155 i ERC-4626),
• DAO (zdecentralizowane autonomiczne organizacje),
• Smart Contracts (inteligentne kontrakty),
• DApps (zdecentralizowane aplikacje),
• Ethereum Name Service (rozproszone nazwy domen i usług).

Ethereum Name Service

Ethereum Name Service (ENS) to rozproszony system nazewnictwa oparty na blockchainie. Jest to zasadniczo wersja DNS Web3, czyli skrót od usługi nazw domen.

W swoim pierwotnym stanie adres kryptowaluty składa się z długiego ciągu cyfr i liter zaprojektowanych do odczytu przez komputery. Może to wyglądać tak — „0xDC25EF3F5B8A186998338A2ADA83795FBA2D695E”. Jak widać, nie jest to nazbyt wygodna forma, jeśli chodzi o zapamiętywanie.

ENS zapewnia rozwiązanie tego problemu. Pozwala przypisać czytelne dla człowieka nazwy do identyfikatorów odczytywalnych maszynowo, takich jak adresy Ethereum, metadane, inne adresy kryptowalut i skróty treści. W przypadku ENS, powyższy długi adres może stać się czymś tak prostym, jak „Adam.eth”.

Opłaty transakcyjne – gas fee

Podczas wykonywania transakcji lub realizacji inteligentnych kontraktów pobierana jest prowizja transakcyjna w postaci etheru liczonego za pomocą tzw. jednostek gas, których liczba jest zależna od mocy obliczeniowej koniecznej do wykonania transakcji. Cena gas liczona jest w gwei, czyli nanoetherze (1 ETH = 1 mld gwei/nanoeth).

Tak było (Ethereum 1.0)

Blockchain Ethereum był oparty na algorytmie konsensusu Proof of Work, co oznacza że transakcje były zatwierdzane i dodawane do nowych bloków w sieci blockchain przez górników. Jednak wraz z 1 grudnia, 2020 roku po aktualizacji sieci do wersji 2.0, ethereum zmienił metodę osiągania konsensusu na lepiej skalowalny i mniej wymagający system Proof of Stake.

Ether nie posiada ograniczonej podaży, co oznacza, że jest inflacyjny. W sieci bloków Ethereum nie występował typowy maksymalny rozmiar bloku, zamiast tego każdy blok wymagał konkretnej ilości gasu. Czas bloku (ang. block time) był zależny od trudności kopania, która była ustalana przez algorytm o nazwie geth, dążący do utrzymania odstępu pomiędzy blokami transakcyjnymi w przedziale od 10 do 19 sekund.

Jak wyglądało kopanie etheru

Do lutego 2018 roku Ethereum można było kopać jedynie za pomocą procesora graficznego (GPU), jednak dzięki chińskiej firmie Bitmain udało się skonstruować model koparki ASIC Antminer F3, który służył do kopania właśnie Ethash.

Wydobycie Etheru 1.0 było procesem utrzymywania księgi Ethereum, poprzez rozwiązywanie złożonych problemów matematycznych. Dotychczas do kopania Etheru w wersji 1.0 była potrzebna odpowiednia konfiguracja komputera i karta graficzna o dość dużej mocy oraz portfel na który będziemy otrzymywać wykopany ETH. Następnym krokiem było wyszukanie minning poola, gdyż kopanie w pojedynkę było bardzo trudne i nieopłacalne.

Gdy Ethereum zaczęło działać w pełni “na szynach” Proof-of-Stake, górnikom pozostały dwie opcje. Jedną z nich była sprzedaż sprzętu i wykorzystanie tych pieniędzy do zgromadzenia większej ilości ETH oraz rozpoczęcia obstawiania. Podczas gdy druga opcja, dostępna wyłącznie dla górników GPU, to po prostu przejście na inne sieci Ethash i wydobywanie altcoinów (wśród dostępnych opcji jest m.in. ETC). Według Nicka Fostera, dealera sprzętu górniczego w Stanach Zjednoczonych, większość górników ETH wybierze tę drugą opcję:

„Większość górników nie zajmuje się wydobyciem, aby zdobyć konkretnie ETH lub inną specyficzną kryptowalutę”.

Tak jest (Ethereum 2.0)

Po wejściu aktualizacji Ethereum 2.0 metoda osiągania konsensusu zmieniła się z PoW na PoS, tym samym zmieniając dotychczasową branżę kopania ETH. W konsekwencji sieć pozostawiła górnikom ETH bardzo niewiele opcji do wyboru. Rolą górników, a raczej w nowej wersji sieci “walidatorów bloków” jest jedynie zastawienie conajmniej 32 ETH w umowie depozytowej. Wraz z ilością stakowanych ETH, będzie rosła wysokość otrzymywanej nagrody. Jej stawka waha się od 1,81% do nawet 18,10% w skali roku w zależności od ilości walidacji ETH. 

Takim walidatorem może zostać każdy, kto posiada min. 32 ETH ($...). Dużą zaletą tego rodzaju działalności jest brak konieczności posiadania specjalistycznego sprzętu do kopania krypto.

Skutkami przejścia Ethereum na PoS było:

• zmniejszenie zużycia energii przez sieć ETH o 99,95%,
• zmiana charakteru ETH na deflacyjny (aktualnie podaż etheru ulega zmniejszeniu),
• obawy dotyczące cenzury i centralizacji (w pierwszych dniach po The Merge 2/3 sieci Ethereum utrzymywało zaledwie 7 podmiotów, ponadto sankcje USA są w tej chwili przestrzegane przez ponad 75% węzłów).

Jak prowadzić staking ETH?

Aby móc wziąć udział w stakingu, trzeba posiadać minimum 32 ETH oraz stałe połączenie internetowe. Ważne jest również wybranie odpowiedniej kombinacji oprogramowania do stakingu Ethereum 2.0. Do wyboru mamy sam węzeł typu Beacon (Beacon Node), który jest centrum walidacji ETH, jednocześnie przechowujący stan kanoniczny i obsługujący wszystkie synchronizacje.

Możemy wybrać również węzeł Beacon razem z pojedynczym klientem walidatora (Validator Client), dzięki któremu można zamieniać bazowe węzły nawigacyjne oraz przechowywać: dowód udostępnianych danych, klucz prywatny BLS czy RANDAO. Jeżeli chcesz zastawić więcej niż 32 ETH jest jeszcze do wyboru węzeł Beacon z wieloma klientami walidatorów.

Zarobki ze stakingu ETH

Jednym z częściej zadawanych pytań są zarobki w nowej sieci Ethereum 2.0. Roczna stopa nagrody dla walidatorów różni się w zależności od ilości walidacji ETH. Całkowita emisja inflacji jest rozdzielana między wszystkich zaangażowanych w proces zabezpieczania sieci i jak widać na poniższej tabeli, stawka waha się od 1,81% do nawet 18,10% w skali roku. Jeżeli zechcesz wypłacić ETH ze swojego konta walidatora, zostaniesz umieszczony w kolejce, a następnie musisz odczekać minimum 18 godzin, aby wypłata została uiszczona. Jednak zastawione aktywa będą niedostępne dla walidatorów do momentu uruchomienia fazy 1.

Inwestycja w ETH2 nie jest tak prosta jak mogłoby się wydawać. Przed zostaniem walidatorem trzeba zastanowić się nad ewentualnym ryzykiem. Kluczem do zabezpieczania sieci jest ciągła dostępności bloków. Jeżeli nie spełnisz tego wymagania, możesz zostać ukarany na kilka sposobów. Jeżeli klient walidatora zostanie odłączony może on zostać ukarany i stracić procent depozytu zależny od jego nieobecności. W przypadku gdy osoba zastawiająca ETH odłączy od sieci, a więcej niż 33% walidatorów będzie offline może on stracić nawet 60% depozytu. Istnieje również jedna automatyczna zasada, która mówi, że po spadku do 16 ETH, walidator zostanie całkowicie usunięty z sieci.

Więcej szczegółów na ten temat znajdziesz w naszym oddzielnym artykule, z którego dowiesz się wszystkiego co najważniejsze o stakingu ETH.

Jak kupić ETH i gdzie je trzymać?

Najprostszym sposobem na pozyskanie Etheru jest zakup na giełdzie kryptowalut lub w bitomacie, a następnie przesłanie go na nasz prywatny portfel, do którego tylko my będziemy mieli dostęp. Portfele to aplikacje, które ułatwiają otrzymywanie i wysyłanie ETH (a także tokenów na jego blockchainie) oraz interakcje z aplikacjami opartymi na Ethereum.

Ether, jako druga najpopularniejsza kryptowaluta, jest dostępny na praktycznie wszystkich giełdach cyfrowych aktywów. Wśród nich możemy wymienić wszystkie najpopularniejsze platformy, takie jak Coinbase, Kraken, czy Gemini. Na największej giełdzie kryptowalut na świecie, czyli na Binance, możemy kupić ETH za polskiego złotego (PLN).

Do najpopularniejszych portfeli obsługujących ether należą:

• MyEtherWallet (MEW) – powstał w 2015 roku jako jeden z pierwszych portfeli z graficznym interfejsem użytkownika (GUI) dla sieci Ethereum.
• MetaMask – powstał w 2016 roku jako przeglądarkowy portfel. Działa na zasadzie wtyczki do przeglądarek, takich jak Firefox, Google Chrome, czy Brave Browser.
• Exodus – portfel powstał w 2015 roku i obsługiwał tylko bitcoiny. W 2016 roku rozszerzył swoją ofertę do Etheru, a na początku 2017 można już było przesyłać tokeny oparte o blockchain Ethereum.

ETH jest również obsługiwane przez najpopularniejsze portfele sprzętowe (ang. hardware wallets), produkowane m.in. przez firmę Ledger. W tym poradniku dowiesz się więcej na temat portfeli kryptowalut.

Jak założyć pierwszy portfel na MyEtherWallet?

1. Wchodzimy na stronę www.myetherwallet.com.
2. Klikamy – “Create A New Wallet”.
3. Następnie jesteśmy informowani o tym, że jedynie my mamy dostęp do środków i w razie zgubienia lub zapomnienia haseł dostępu nasze aktywa zostaną utracone.
4. Ukazują się nam trzy możliwości:

1. 1. MEWconnect – ściągnięcie portfela MyEtherWallet (MEW) na telefon lub komputer – rekomendowane dla początkujących.
   2. By Keystore File – zostanie wygenerowany nam plik przez hasło stworzone przez nas, który będzie nam potrzebny do logowania.
   3. By Mnemonic Phrase – zostanie wygenerowany nam portfel przez “seed” wygenerowany przez MyEtherWallet, który musimy zapisać lub zapamiętać.

Po zakończeniu każdego z wariantów, możemy zalogować się do naszego pierwszego portfela w sieci Ethereum. Zobaczymy menu, do którego również dostaniemy się ze strony głównej, klikając w drugą opcję – “Access My Wallet”.

Po wybraniu opcji “Software” ukaże się nam bramka logowania do portfela, przy której zaznaczamy metodę logowania. W przypadku Keystore File, załączamy plik i wpisujemy hasło. Druga opcja również wymaga od nas podania hasła oraz frazy mnemonik, którą zapisaliśmy wcześniej. Ostatnia opcja to po prostu logowanie przez klucz prywatny.