Upadek FTX i Alameda Research – geneza, oś czasu i wpływ na branżę

Redakcja
Jeszcze kilkanaście miesięcy temu trudno było sobie wyobrazić, że ogromne i szybko rosnące imperium biznesowe FTX upadnie, a jego założyciel Sam Bankman-Fried (SBF) w rekordowym czasie straci swoją wielomiliardową fortunę. W dzisiejszym felietonie przyjrzymy się genezie oraz powodom upadku jednej z największych giełd kryptowalut.  Sprawdzimy też jakie skutki może mieć dla reszty branży. Tak więc, zaczynajmy!

Krótkotrwały sukces Sama Bankmana-Frieda

Sam Bankman-Fried, założyciel FTX i Alameda Research, znalazł się wśród 100 najlepszych influencerów TIME w wieku zaledwie 30 lat. Forbes umieścił go również na drugim miejscu na liście najbogatszych osób w branży blockchain i kryptowalut. Latem 2021 roku FTX pozyskał od inwestorów 900 mln dolarów, które następnie zwiększono do 1 mld dolarów. W styczniu 2022 roku giełda otrzymała 400 mln dolarów w rundzie finansowania C, a jej wycena osiągnęła 32 mld dolarów. Majątek SBFa wyceniano wówczas na 24 mld dolarów, a jego plany były naprawdę dalekosiężne. Bankman-Fried nie wykluczył na przykład możliwości zakupu Goldman Sachs i CME Group. Ale dopiero wtedy, gdy kierowana przez niego giełda wyprzedzi rywali - Coinbase i Binance. Szef FTX promował platformę jako zaufane repozytorium nie tylko wśród użytkowników zewnętrznych, ale także wśród pracowników. W efekcie wielu z nich deponowało swoje pensje na giełdzie. Bonusy zazwyczaj składały się z akcji FTX i tokenów użytkowych giełdy (FTT), które były również lokowane na jednej z największych na świecie krypto platform. W październiku 2021 roku firma wykupiła pakiet akcji posiadany przez Binance. Według insidera, Bankman-Fried i dyrektor produktu - Ramnik Arora, zaproponowali pracownikom zakup akcji z 50% zniżką. Zarząd przedstawił tę inwestycję jako "niesamowitą okazję", która w najbliższych latach "na 100%" wzrośnie 4-5 krotnie. Jak więc można wątpić w trwałość firmy, która zatrudnia nowych pracowników w obliczu powszechnych zwolnień?

Szybka ekspansja FTX

Imperium biznesowe szybko się rozrastało, m.in. poprzez przejęcia nowych spółek. Tylko w ciągu ostatnich miesięcy, FTX przeprowadziło kilka ogromnych transakcji:
  • W maju powiązana z SBF firma - Emergent Fidelity Technologies, nabyła 7,6% udziałów w Robinhood. Kurs akcji brokera internetowego zareagował na zakup gwałtownym wzrostem.
  • W czerwcu FTX przejęła kanadyjską regulowaną platformę kryptowalutową Bitvo.
  • W lipcu FTX US udzielił BlockFi pożyczkę o wartości 400 mln USD, z opcją zakupu platformy transakcyjnej. Krótko przed tym uzgodniono z FTX linię kredytową na 250 mln USD.
  • W sierpniu Bloomberg informował, że SBF jest zainteresowany zakupem giełdy kryptowalutowej Huobi. Później jednak CEO platformy zdementował te informacje.
  • We wrześniu fundusz inwestycyjny FTX Ventures ogłosił przejęcie 30% udziałów w spółce SkyBridge Capital, założonej przez Anthony'ego Scaramucciego.
Bankman-Fried i najwyższe kierownictwo jego imperium biznesowego wykazywało chęć "pomocy" firmom z problemami. SBF powiedział w czerwcu, że Alameda Research jest gotowa wspierać podmioty z branży "nawet jeśli takie ruchy przyniosłyby szkody dla samej firmy". We wrześniu szef FTX zapowiedział wydanie "około miliarda dolarów" na zakup udziałów w krypto firmach. Jeszcze w tym samym miesiącu FTX US wygrał aukcję na zakup aktywów Voyager Digital, oferując około 1,4 mld dolarów. Amerykański oddział zdecydował wówczas o zwróceniu klientom 72 proc. aktywów upadłego pożyczkodawcy. Sam Bankman-Fried rozdawał pieniądze na lewo i prawo. Nie podobało mu się też, że inni giganci są obojętni wobec zmagających się z problemami firm. Biznesowe imperium SBF nie tylko szeroko się rozrosło. Giełda zaczęła też szybko wprowadzać nowe funkcjonalności:
  • W lipcu 2022 roku klienci FTX US uzyskali dostęp do handlu akcjami.
  • W sierpniu FTX ogłosił uruchomienie handlu "jednym kliknięciem" na kontraktach futures.
  • W październiku firma ogłosiła stopniowe wprowadzanie karty debetowej Visa w ponad 40 krajach.
  • W tym samym miesiącu Sam Bankman-Fried wspomniał o pracach nad własnym stablecoinem.
  • Również w październiku SBF ogłosił dużą aktualizację FTX, w tym nowy mechanizm dopasowywania zleceń.
Dużą uwagę poświęcono też ekspansji międzynarodowej:
  • W czerwcu uruchomiono japoński oddział FTX Japan, oparty na przejętej wcześniej giełdzie Liquid.
  • W lipcu FTX uzyskał pełną licencję w Dubaju.
  • W sierpniu południowokoreańskie miasto Busan podpisało umowę z FTX. Jej celem był rozwój branży blockchain i budowa infrastruktury do handlu cyfrowymi aktywami - w tym uruchomienie lokalnej giełdy.
Wyniki finansowe również były imponujące. W 2021 roku przychody FTX przekroczyły 1 mld dolarów - to około 10 razy więcej niż rok wcześniej (90 mln dolarów). We wrześniu podano, że giełda spodziewa się pozyskać 1 mld USD i potwierdzić wycenę z poprzedniej rundy finansowania na poziomie 32 mld USD.

Sygnały ostrzegawcze

Przyszłość biznesowego imperium dla wielu wydawała się pewna. Od jakiegoś czasu pojawiały się jednak sygnały ostrzegawcze. W sierpniu FDIC wysłał do FTX US list z żądaniem podjęcia natychmiastowych działań w celu skorygowania "wprowadzających w błąd" twierdzeń dotyczących ubezpieczenia depozytów. W odpowiedzi Bankman-Fried wyjaśnił, że giełda nie jest częścią ubezpieczonego systemu agencji. Taki status miały jednie jej banki partnerskie. We wrześniu analitycy Bloomberga ustalili, że 22% wszystkich wpłat i wypłat za pomocą portfeli cyfrowych FTX było powiązanych z Alameda Research. Eksperci twierdzili, że taka sytuacja może prowadzić do konfliktu interesów. W tym samym miesiącu FCA wydała oświadczenie ostrzegawcze dotyczące działalności FTX. Według regulatora Wielkiej Brytanii zarejestrowana na Bahamach platforma prowadziła nielicencjonowaną działalność w Wielkiej Brytanii. W tym samym miesiącu prezes FTX US - Brett Harrison, ogłosił swoją rezygnację. W październiku regulator finansowy i prokurator generalny Teksasu wysnuli podejrzenia, że amerykańska jednostka narusza przepisy dotyczące papierów wartościowych. Joseph Jason Rotunda, dyrektor wydziału egzekucyjnego stanowej Rady Papierów Wartościowych, powiedział, że jego agencja "prowadzi dochodzenie w sprawie FTX Trading, FTX US i ich kierownictwa, w tym Sama Bankmana-Frieda". Regulatora interesowały giełdowe produkty oferujące odsetki, które "mają znamiona umowy inwestycyjnej".

FTX na skraju upadku

Początkiem końca giełdy okazała się seria tweetów opublikowanych przez CEO Binance - Changpeng Zhao. CZ ogłosił w nich, że ma zamiar sprzedać ogromną ilość tokenów FTT - których wartość wynosiła wówczas około ~2,1 mld USD. Zhao zobowiązał się do zminimalizowania wpływu transakcji na rynek i wyraził gotowość do jej zakończenia w ciągu kilku miesięcy. Podkreślił, że decyzja nie jest skierowana przeciwko konkurentowi, ponieważ dla Binance ważne jest, aby utrzymać odporność wschodzącej branży. Powodem jego decyzji były "ostatnie rewelacje". Chodziło o śledztwo portalu CoinDesk, w którym ujawniono powiązania FTX i Alameda Research oraz stan rezerw drugiej ze spółek. Według tych informacji 40% rezerw Alamedy stanowiły tokeny FTT, emitowane przez FTX. W odpowiedzi na publikację prezes spółki - Caroline Ellison, wyjaśniła, że liczby wymienione w artykule nie ukazują pełnego obrazu - firma rzekomo posiadała również ponad 10 miliardów dolarów w innych aktywach. Ponadto Ellison poinformowała Zhao o chęci zakupu tokena FTT z Binance po cenie 22 USD za sztukę. Po wspomnianych tweetach wydarzenia na rynku zaczęły toczyć się coraz szybciej. Zanim jednak zanurzymy się w kronice upadku biznesowego imperium SBFa, zatrzymajmy się na Caroline Ellison.

Caroline Ellison

Doświadczenie 29-letniej fanki Harry'ego Pottera to jedynie staż jako junior trader prosto po studiach. Niektóre fragmenty wideo z uwagami Caroline trafiły do sieci. Na przykład o podejściu do ryzyka i umiejętnościach "skutecznego analityka": Albo o "dobrodziejstwach" wątpliwych substancji (amfetaminy): Jak przyznawał Bankman-Fried, był kiedyś uczuciowo związany z Ellison, ale to już przeszłość. Według źródeł The New York Timesa SBF brał udział w podejmowaniu decyzji o najważniejszych transakcjach. Tymczasem granica między FTX a firmą handlową "faktycznie nie istniała". Ellison siedziała przy monitorach wyświetlających dane handlowe z giełdy.

Wykładniczy spadek tokena FTT

Krótko po tweetach Zhao o tym, że chce się pozbyć FTT, cena tokena zaczęła gwałtownie spadać. Wówczas też BTC osunął się poniżej psychologicznego poziomu 20 000 dolarów. Majątek samego SBFa w ciągu zaledwie jednej nocy zmniejszył się z 15,6 mld USD do 992 mln USD. Wówczas Bloomberg usunął go ze swojej listy miliarderów. Jak podawała agencja, był to największy spadek w historii indeksu. Nagle pojawiła się wiadomość o strategicznym partnerstwie pomiędzy Samem Bankmanem-Friedem i Changpengiem Zhao. To wywołało ogromne spekulacje wśród społeczności. Współpraca miała rozwiązać kryzys płynności i wiązała się z możliwym przejęciem FTX przez Binance. Rynek zareagował jednak negatywnie - po nagłym odbiciu ceny bitcoina szybko nastąpił spadek poniżej granicy 19 tys. dolarów. Analitycy Bloomberga sugerowali, że z powodu kłopotów Alameda Research, inwestorzy FTX, w tym Bankman-Fried, staną w obliczu całkowitej utraty aktywów po ich przejęciu przez Binance. Najwięksi gracze zaczęli odcinać się od wszystkiego, co związane z SBFem. Brian Armstrong wykluczył na przykład wpływ kryzysu FTX na Coinbase, którym kieruje. Kraken stwierdził, że nie robił żadnych interesów z FTX. Całkowite zaprzestanie działalności ogłosił też zespół Future Fund - struktury powołanej do zainwestowania 1 mld dolarów w "ambitne projekty mające na celu poprawę długoterminowych perspektyw ludzkości". Prezes Circle Jeremy Allaire porównał zbliżający się koniec FTX do upadku banku inwestycyjnego Lehman Brothers, który był katalizatorem kryzysu z 2008 roku. Jednocześnie zapewnił, że obecne zawirowania nie wpłynęły na USDC.

Podejrzane ruchy FTX i Alameda

Wielu analityków i firm analitycznych zakwestionowało przyczyny nagłego upadku. W dużej mierze swoje obserwacje argumentowali danymi on-chain.

Coinmetrics

Lucas Nuzzi, szef działu R&D w Coin Metrics, zasugerował, że Alameda Research otrzymała "dużą pomoc finansową" od FTX. Według jego obserwacji w dniu 28 września miał miejsce największy transfer w historii FTX - ponad 8,6 mld USD. Po głębszej analizie Nuzzi odkrył, że odbiorcą FTT wartych 4,19 mld mld USD była Alameda Research.

Glassnode

Ciekawe wnioski wysnuli też analitycy Glassnode. Zgodnie z ich obserwacjami, portfele Ethereum należące do Alameda Research w ciągu ostatniego roku wchodziły w interakcje głównie z FTX (~90% według średniego ważonego wolumenu) oraz Binance (~9%). Od 8 listopada 2021 roku firma zdeponowała na giełdzie łącznie ponad 49 miliardów dolarów w cyfrowych aktywach. Rezerwy Ethereum FTX w ciągu dwóch dni od czasu badania uległy gwałtownemu zmniejszeniu - z ponad 611 tysięcy ETH do 80 tysięcy ETH. Podobnie sytuacja wyglądała w przypadku stablecoinów. Rezerwy stabilnych monet również spadły do niemal zera, chociaż w połowie października wynosiły jeszcze ~700-800 mln dolarów. Rezerwy BTC wykazały podobny trend - saldo spadło ze 108 000 BTC pod koniec marca do niemal zera. Spadek zaczął się zaraz po upadku ekosystemu Terra LUNA. Po implozji FTX nastąpił rekordowy odpływ bitcoinów z giełd do zimnych portfeli. Tylko w ciągu miesiąca przeniesiono 106 000 BTC. Zazwyczaj odpływy z giełd do prywatnych portfeli sygnalizują zaufanie inwestorów do długoterminowych perspektyw. Tym razem jednak chodziło o utratę zaufania do przechowywania bitcoinów na scentralizowanych giełdach. Trend ten potwierdza gwałtowny wzrost sprzedaży sprzętowych portfeli Ledger i Trezor.

Nansen

Analitycy Nansen ujawnili później na podstawie danych onchain, że około 86% FTT z pierwotnej emisji (280 mln z 350 mln) było kontrolowane przez samą giełdę bitcoinów i Alameda Research. Alameda była jednym z pierwszych dostawców płynności dla FTX w maju 2019 r. Wszystkie tokeny giełdy, w tym większość niesprzedanych, zostały zdeponowane na adres firmy handlowej. Przez trzy lata była ona ich jedynym beneficjentem. Według analityków fakt ten miał wpływ na ograniczoną płynność tokenów, czyniąc je podatnymi na manipulację. Podczas hossy w 2021 roku, kiedy cena FTT wzrosła z 0,1 USD do 84 USD, podmioty stowarzyszone zdecydowały się nie "sprzedawać na rynek" i zamiast tego użyć tokenów jako zabezpieczenia pożyczki. Wszystko działało jak w zegarku do czasu załamania rynku spowodowanego przez upadek Terra. Wraz z implozją takich firm jak Three Arrows Capital i Celsius, które były związane z Genesis Trading, Alameda prawdopodobnie stanęła w obliczu delewarowania i kryzysu płynności. Problemy można było rozwiązać sprzedając FTT za gotówkę. Efektem ubocznym byłby jednak spadek ceny aktywa.

The Wall Street Journal

Według danych on-chain, Alameda przelała ~4 miliardy dolarów w tokenach do portfela giełdy w maju i czerwcu. Następnie w czerwcu zaciągnęła pożyczkę na podobną kwotę - informację tą potwierdziły źródła The Wall Street Journal. Eksperci spekulowali, że awaryjne finansowanie, które otrzymała firma handlowa, mogło składać się z funduszy klientów FTX. WSJ, powołując się na dokumenty finansowe giełdy, poinformował, że Bankman-Fried sprzedał pakiet 300 milionów dolarów, aby wykupić akcje posiadane przez Binance. FTX pozyskał 420 mln USD w rundzie finansowania serii B w październiku 2021 r. Kapitał miał być przeznaczony na rozwój biznesu, inwestycje strategiczne i zabezpieczenie kolejnych licencji. Jak podaje WSJ, trzy czwarte zebranych funduszy trafiło osobiście do Bankmana-Frieda, który sprzedał część swoich udziałów w firmie. Założyciel FTX nazwał wówczas transakcję częściowym zwrotem poniesionych przez niego kosztów odkupienia akcji należących do Binance. Transakcja miała miejsce w lipcu 2021 roku. Problemy wypłynęły na powierzchnię 6 listopada 2022 roku. To właśnie wtedy CEO Binance Changpeng Zhao postanowił pozbyć się FTT.

Dragonfly

Zgodnie ze wspomnieniami partnera zarządzającego Hack VC i współzałożyciela Dragonfly Capital, Alexandra Packa, "katastrofalna" skłonność Sama Bankmana-Frieda do ryzyka była widoczna jeszcze przed założeniem platformy.
To było jasne cztery lata temu - facet ukrywał poważne rzeczy i podejmował duże ryzyko z pieniędzmi innych ludzi. Teraz wydaje się, że zrobił to samo na większą katastrofalną skalę.
Ponadto, według Packa, SBF nigdy nie pokazał potencjalnym inwestorom ksiąg rachunkowych, w których "działy się złe rzeczy".

CZ rezygnuje z zakupu FTX

Changpeng Zhao wkrótce opublikował list do pracowników nakłaniający ich do powstrzymania się od handlu FTT.
Upadek FTX jest zły dla wszystkich w branży. Nie postrzegaj tego jako 'wygranej dla nas'. Zaufanie użytkowników zostało poważnie zachwiane. Regulatorzy będą jeszcze dokładniej sprawdzać giełdy. Zdobycie licencji na całym świecie będzie trudniejsze
W tym samym czasie Binance zrezygnował z zakupu FTX. Przedstawiciele największej na świecie giełdy kryptowalut stwierdzili, że nie będą w stanie rozwiązać problemów, które napotkała platforma.
W wyniku naszego due diligence, a także ostatnich doniesień prasowych o niewłaściwym zarządzaniu funduszami klientów i rzekomych dochodzeniach prowadzonych przez agencje amerykańskie, zdecydowaliśmy, że zrezygujemy z przejęcia FTX.com.
Do tego czasu wartość FTT spadła o 90% - było to trzy dni po ogłoszeniu Zhao o sprzedaży FTT. Po odmowie zakupu platformy przez Binance, inicjatywę przejął założyciel Tron Foundation - Justin Sun. Twierdził on, że prowadzi rozmowy z FTX, aby "ruszyć z tym do przodu". W wywiadzie dla reportera Bloomberga, Toma McKenzie, apologeta TRON-a podkreślił, że jest gotów zapewnić "miliardy dolarów pomocy" dla tonącej giełdy kryptowalut. W tym samym czasie pojawiły się informacje o dochodzeniach SEC i CFTC dotyczących relacji FTX z jej amerykańskim ramieniem i Alameda Research. Regulatorzy byli zainteresowani zakresem, w jakim transakcje FTX i Alameda Research dotyczyły środków klientów, składem bazy inwestorów, stopniem rozdziału rachunków, strukturą własnościową podmiotów, ich powiązaniami finansowymi oraz pokrywaniem się osobowości kierownictwa i zarządu. Sam Bankman-Fried postanowił uspokoić inwestorów. Napisał, że wartość aktywów FTX co prawda nie przekracza jego zobowiązania wobec klientów, ale kryzys płynności nie dotyka amerykańskiego ramienia giełdy kryptowalut. SBF przyznał też, że dręczą go wyrzuty sumienia z powodu zaistniałej sytuacji.
Przepraszam, to jest najważniejsze. Zawaliłem i powinienem był zrobić to lepiej. [...] Moje ręce były związane ze względu na możliwą transakcję z Binance; tak naprawdę nie wolno mi było mówić publicznie. Ale oczywiście na moim sumieniu jest to, że w ogóle doszliśmy do tego momentu.
Bankman-Fried dodał, że giełda nie jest niewypłacalna. Napotkała ona jednak na trudności związane z błędnymi szacunkami depozytów klientów. Źródła WSJ ujawniły jednak, że przyczyną upadku platformy było przekazywanie przez FTX środków klientów firmie Alameda Research w celu finansowania ryzykownych operacji. Według nich, na spotkaniach z inwestorami Sam Bankman-Fried stwierdził, że Alameda Research miała 10 miliardów dolarów zaległości wobec FTX. W publikacji przywołano oświadczenie Bankmana-Frieda z 7 listopada. Twierdził, że FTX nie inwestuje środków klientów nawet w bezpieczne aktywa, takie jak obligacje rządowe USA. Tweet został od tego czasu usunięty. Jak podaje WSJ Alameda Research zarabiała na arbitrażu, animowaniu rynku i yield farmingu.

Problemy z regulatorami

Sytuacja spowodowała, że regulatorzy w różnych krajach bacznie się przyglądali i przygotowywali do podjęcia zdecydowanych działań.
  • Już 11 listopada Bahamas Securities Commission zablokowała aktywa spółki zależnej FTX Digital Markets (FDM) i powiązanych z nią podmiotów oraz zawiesiła licencję firmy w tym kraju.
  • Japońska Agencja Usług Finansowych nakazała lokalnej jednostce FTX zawieszenie działalności.
  • Turecka jednostka firmy ogłosiła plany konwersji sald użytkowników na liry w stosunku 1:1.
  • Cypryjski regulator finansowy (CySEC) zawiesił licencję FTX EU Ltd, która pozwalała platformie na obsługę Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
  • Na wniosek organów ścigania Tether Limited zablokował 46 370 701 USDT na blockchainie Tron należących do FTX.
  • Szefowa amerykańskiego ministerstwa skarbu Janet Yellen powiedziała, że istnieje potrzeba "bardzo ostrożnej regulacji" branży, która nie jest jeszcze tak ściśle spleciona z tradycyjnym systemem finansowym.
Członek Izby Reprezentantów Patrick McGarry stwierdził, że Kongres USA przygląda się roli Binance w nagłym upadku konkurenta. Wpływ publicznych wypowiedzi Zhao na sytuację będzie przedmiotem przesłuchania już w grudniu. Sam szef Binance zapowiedział, że krypto-giganci będą współpracować z decydentami i regulatorami. Przedstawiciele giełdy potwierdzili rozmowy na temat jej roli w upadku FTX z instytucjami z wielu krajów.

FTX ogłasza upadłość

Logicznym następstwem całej sprawy było złożenie przez FTX Group wniosku o upadłość na podstawie rozdziału 11 amerykańskiego kodeksu upadłościowego oraz rezygnacja Bankman-Frieda. Zastąpił go John Ray III, wcześniej odpowiedzialny za głośną restrukturyzację firmy energetycznej Enron. Bitcoin zareagował na te wiadomości spadkiem do okolic 16 300 dolarów. Z dokumentów sądowych wynikało, że liczba wierzycieli FTX może przekroczyć milion. Zaproponowano, aby wszystkie 130 podmiotów powiązanych, w tym Alameda Research, były rozpatrywane w ramach jednego procesu, a nie indywidualnie. Poniższa infografika przedstawia niektóre z podmiotów z portfolio biznesowego imperium SBF. Pełna lista przejętych oraz dokapitalizowanych przez nie firm znajduje się na twitterze Blockworks. Z portfolio Alameda Research oraz rundami, w których brała udział, można zapoznać się w serwisie Cryptorank. Do inwestorów FTX należą m.in. Softbank, Temasek Holdings, BlackRock, Ontario Pension Fund, Paradigm, Tiger Global i inne znane firmy. Tymczasem sąd na Bahamach zatwierdził tymczasowych likwidatorów FTX Digital Markets. Lokalna Komisja Papierów Wartościowych przekazała wszystkie aktywa FDM do kontrolowanego przez siebie portfela. Z kolei spółka zależna FTX złożyła w amerykańskim Sądzie Okręgowym dla Południowego Dystryktu Nowego Jorku wniosek na podstawie rozdziału 15 amerykańskiego kodeksu upadłościowego. Zgodnie z przepisami, takie posunięcie ułatwia prowadzenie spraw upadłościowych dotyczących aktywów i podmiotów w więcej niż jednej jurysdykcji. Rozdział 15 może chronić FDM przed przepadkiem aktywów w Stanach podczas likwidacji na Bahamach. W międzyczasie nowy prezes FTX oskarżył Sama Bankmana-Frieda i innych byłych dyrektorów giełdy o ukrywanie nielegalnego wykorzystania funduszy klientów i "potajemne zwolnienie Alameda Research z niektórych aspektów protokołu autolikwidacji" na platformie. John Ray opisał sytuację w FTX następującymi słowami:
Nigdy w mojej karierze nie widziałem tak kompletnego braku kontroli korporacyjnej i całkowitego braku wiarygodnych informacji finansowych.
Zauważył, że w biznesie brakowało działu księgowości. Usługi te były zlecane na zewnątrz. W dokumentach sądowych pojawiły się inne, jeszcze ciekawsze szczegóły. Na przykład kontrolowana przez Alameda Research firma Euclid Way Ltd. pożyczyła 2,3 mld dolarów firmie Paper Bird Inc. należącej do Bankman-Frieda. Sama firma venture capital również udzielała pożyczek:
  • 1 mld dolarów dla szefa grupy;
  • 543 mln dolarów dla współzałożyciela FTX, Nishada Singha;
  • 55 mln USD dla współzarządzającego Ryana Salamy.
Fundusze korporacyjne zostały również wykorzystane do zakupu nieruchomości na Bahamach. Ray podkreślił: W oddziałach firmy nie było ładu korporacyjnego - praktycznie nie istniały rady nadzorcze. Wszystkie decyzje były podejmowane przez mały krąg osób pod przewodnictwem Bankmana-Frieda i dwóch współzałożycieli.

FTX zhackowana na 477 milionów

Już i tak niezwykle trudną sytuację FTX pogorszył tajemniczy hack na ponad 400 milionów dolarów. Administrator oficjalnego kanału FTX Telegram napisał, że giełda została zhakowana i wszystkie aktywa zostały skradzione. Później usunął wiadomość, wyjaśniając, że skradziono "część środków". Założyciel IBC Group Mario Naufal powiedział, że haker do wypłaty środków wykorzystał giełdę Kraken. Nick Percoco, dyrektor ds. bezpieczeństwa platformy, napisał, że zespół zna tożsamość napastnika. Kilka dni później adres powiązany hackiem wznowił aktywność. Konto, nazwane FTX Accounts Drainer i oznaczone jako Heist, dokonało licznych wymian DAI na ETH, swapów w ekosystemie BNB Chain oraz transferów na Ethereum poprzez mosty. Tym sposobem tajemniczy haker stał się 35 największym wielorybem ETH, posiadając 228 tys. eterów. Następnie FTX Accounts Drainer wymienił 50 000 ETH na opakowane bitcoiny z Ren Protocol i podłączył aktywa do mostu crosschain, aby przenieść je do głównej sieci Bitcoin. Według Elliptic, łączne szkody wynikające z działań hakera wyniosły 477 milionów dolarów. Jak wynika z artykułu Cointelegraph, włamanie zostało przeprowadzone najprawdopodobniej przez osobę z wewnątrz giełdy.

Firmy odwracają się od FTX

Po tych wszystkich wydarzeniach, różne firmy zaczęły odwracać się od FTX i zaprzeczać powiązaniom z platformą.
  • Binance wstrzymał wpłaty w FTT, argumentując decyzję naruszeniem harmonogramu odblokowania dodatkowych tokenów użytkowych. Giełda jednak szybko wznowiła depozyty.
  • Kraken zablokował konta powiązane z FTX i Alamedą na wniosek organów ścigania.
  • Paxos zamroził 11 184,38 PAXG przechowywanych wcześniej w FTX.com na żądanie władz USA.
  • Visa zakończyła współpracę z FTX w zakresie kart debetowych.
  • Japońska giełda bitcoinów Liquid, należąca do FTX, zamroziła wypłaty w kryptowalutach i walutach fiat.
  • Australijski regulator zawiesił licencję lokalnej spółki zależnej FTX.
SBF stoi przed perspektywą postępowania karnego. Tak w rozmowie z Fortune stwierdził prawnik, który pragnął zachować anonimowość. Powołał się przy tym na federalne prawo dot. oszustw podatkowych. Maksymalna kara za takie przestępstwa to 20 lat więzienia. Prawnik dodał, że organy ścigania będą mogły wykorzystać regulamin platformy, prezentacje dla inwestorów i publiczne oświadczenia Bankmana-Friede'a jako dowody na jego intencje. Co do tego, że praktyki biznesowe giełdy i zachowanie jej szefa świadczyły o oszustwie, prawnik nie ma wątpliwości.

Wpływ na branżę kryptowalut

Jak podaje Bloomberg, Bankman-Fried powiedział podczas telekonferencji, że w związku z kryzysem płynności spółka stoi w obliczu deficytu sięgającego 8 mld USD. Założyciel giełdy wyjaśnił, że FTX potrzebuje 4 mld USD, aby pozostać wypłacalnym. Podobne szacunki podał The Wall Street Journal. Źródła publikacji potwierdziły, że platforma potrzebowała zastrzyku gotówki, aby spełnić żądania klientów dotyczące wypłat. Jak podaje Reuters, starając się pomóc Alameda Research, Bankman-Fried przekazał firmie co najmniej 4 miliardy dolarów. Na tę kwotę składały się tokeny FTT, fundusze klientów oraz akcje Robinhood. Bloomberg informował także o próbach pozyskania przez FTX finansowania awaryjnego w postaci długu, kapitału własnego lub kombinacji obu tych form. Według Reutersa, Bankman-Fried omówił pozyskiwanie funduszy z założycielem Tron Foundation Justinem Sunem, a także kierownictwem w Sequoia Capital, OKX i Tether Limited. Agencja podała, że dziura w bilansie wynosi 9,4 mld dolarów. CEO Ripple Brad Garlinghouse powiedział, że SBF zadzwonił do niego, gdy próbował pozyskać fundusze na ratowanie biznesu. Dyskutowali o tym, czy giełda posiada jednostki, które firma "chciałaby nabyć".

Którym firmom oberwało się rykoszetem?

Wielu uczestników rynku współdziałało w taki czy inny sposób z FTX i Alameda. Jedna firma po drugiej odnotowywała straty. Niektóre zawiesiły nawet działalność w całości lub częściowo.
  • Firma venture capital Sequoia Capital potwierdziła stratę 213,5 mln USD na swojej inwestycji w FTX.
  • Sino Global Capital powiedział w liście do inwestorów, że wartość jego aktywów na depozycie w FTX była "siedmiocyfrowa".
  • Circle ogłosił, że posiada około 10,6 mln USD kapitału własnego w FTX Group.
  • Paradigm nie ujawnił dokładnej kwoty, ale podkreślił, że głęboko żałuje, że zainwestował w pogrążoną w kłopotach firmę.
  • Singapurski Temasek Holdings odpisał swoją inwestycję w FTX i amerykański oddział platformy. Holding oszacował łączne straty na 275 mln USD.
  • Ucierpiał również fundusz hedgingowy Pantera Capital, choć jej przedstawiciele określili straty jako nieznaczne.
  • Metaplex zwolnił część swojego zespołu w związku z pogarszającymi się warunkami rynkowymi.
  • Platforma Vauld, która przechodzi proces restrukturyzacji, posiadała na kontach FTX 10 mln dolarów.
  • Kanadyjski fundusz emerytalny Ontario Teachers' Pension Plan dokonał odpisu 95 mln USD inwestycji w FTX i jego amerykański oddział.
  • Jump Trading Group zaprzeczył pogłoskom o zamknięciu z powodu upadku giełdy SBFa, jednak społeczność sceptycznie podeszła do zapowiedzi firmy.
  • BlockFi zawiesiło wypłaty w związku z kryzysem FTX. Platforma pożyczkowa przygotowuje wniosek o ogłoszenie upadłości.
  • OTC Genesis Trading zamroziła wypłaty i nowe pożyczki.
Crypto Fund Research szacuje, że kryzys dotknął 25-40% branżowych inwestorów, którzy zainwestowali w FTX lub jego token użytkowy. Mówimy tu o 7-12% aktywów pod zarządzaniem funduszy. Z akt sądowych wynika, że FTX i podmioty powiązane mają 3,1 mld USD zaległych zobowiązań wobec 50 głównych wierzycieli. Upadek imperium biznesowego SBF uderzył również w ekosystem Solana. Alameda Research posiadała bowiem SOL o wartości 1,2 miliarda dolarów (w dniu 30 czerwca). Cena tokena gwałtownie spadła o ponad 60%. Jego notowania straciły więcej niż jakakolwiek inna moneta w pierwszej dwudziestce pod względem kapitalizacji. Powołując się na "ostatnie wydarzenia w branży", platforma Crypto.com zawiesiła wpłaty i wypłaty USDC i USDT na Solanie.

Powstanie Proof-of-Reserves

Na rynku pojawił się nowy trend - Proof-of-Reserves. Został on zapoczątkowany przez giełdę Binance. Inicjatywa została poparta przez CEO giełdy KuCoin, Johnny'ego Liu. Według niego, spółka wypuści odpowiedni dokument "za około miesiąc". Podobną decyzję podjęły OKX, Gate.io i Huobi. Zaledwie dzień po ogłoszeniu, na stronie Binance pojawiła się strona z krypto rezerwami giełdy. Informacje opublikowała również Crypto.com. Okazuje się, że 20% rezerw platformy stanowił meme coin Shiba Inu (SHIB). Szacowana wartość aktywów kryptowalutowych na portfelach Huobi wynosiła 3,5 mld USD, podczas gdy Bitfinex posiadał ponad 5 mld USD, a Bybit około 1,9 mld USD. Założyciel Ethereum Vitalik Buterin zasugerował użycie zk-SNARKów do weryfikacji danych o rezerwach giełd kryptowalutowych. Jego zdaniem technologia ta poprawiłaby efektywność Proof-of-Reserve. Buterin wyraził nadzieję, że kiedyś powstanie system, który uniemożliwi giełdom operowanie środkami klientów bez ich zgody. Oprócz potwierdzania rezerw, wśród giełd panuje trend tworzenia branżowych funduszy naprawczych, które mają pomóc projektom stojącym w obliczu kryzysu płynności. Trend ten stworzyła sama giełda Binance. Niedługo potem powstanie podobnej struktury zapowiedziała OKX. Changpeng Zhao sporządził również listę najważniejszych kwestii, które powinny spełniać scentralizowane giełdy.

SBF wyraża skruchę

W wywiadzie dla New York Timesa Sam Bankman-Fried wyraził żal z powodu upadku FTX i podkreślił, że wydarzenia mogły rozwinąć się w bardziej dramatyczny sposób. Według niego pozycja margin "była znacznie większa niż myślał". SBF przyznał, że zbyt szybko rozwijał swoje interesy i nie dostrzegł oznak kłopotów. W ostatnim tweecie SBF napisał, że wartość netto FTX i Alameda Research została oszacowana na 1 mld USD - zobowiązania stały na poziomie 8 mld USD. Były CEO powiedział również, że będzie próbował "zwiększyć płynność, zwrócić aktywa klientom i ponownie uruchomić" biznes. Nowy szef FTX i dyrektor ds. restrukturyzacji John Ray III podkreślił jednak, że Bankman-Fried nie ma stałej roli i nie działa w imieniu giełdy ani jej podmiotów powiązanych. 16 listopada pojawiła się informacja, że grupa amerykańskich inwestorów złożyła pozew przeciwko SBF.

Aktualizacja informacji. Stan na listopad 2023

Zespołowi ds. restrukturyzacji FTX udało się odzyskać już około 7 miliardów dolarów, które wcześniej zdefraudował Sam Bankman-Fried oraz biorący udział w jego spisku wspólnicy. Na kwiecień 2024 roku planowane jest rozpoczęcie procesu spłaty wierzycieli firmy. John Ray III nie wyklucza tego, że finalnie uda się reaktywować giełdę po tym, jak wszyscy jej klienci otrzymają zwrot utraconych aktywów. W ostatnim czasie pojawia się coraz więcej inwestorów, którzy są zainteresowani wsparciem projektu restartu FTX. Między innymi jednym z oferentów jest Tom Farley, były prezes nowojorskiej giełdy NYSE Group, a obecnie prezes giełdy kryptowalut o nazwie Bullish. Poza Farley'em również i inne podmioty są zainteresowane przejęciem niegdyś drugiej na świecie giełdy kryptowalut. Jak informuje serwis "Wall Street Journal" w swoim raporcie, ponoć swoją ofertę przestawił również startup fintechowy Character Technologies oraz kryptowalutowa firma z sektora venture capital Proof Group. FTX zamierza również sprzedać swoje udziały w funduszach Grayscale oraz Bitwise za kwotę 700 milionów dolarów, która zostałaby przeznaczona na pokrycie zobowiązań wobec wierzycieli. Podmiotem wspierającym FTX w tym procesie jest dowodzona przez Mike Novogratza firma Galaxy Digital.

Co stanie się z Samem Bankmanem-Friedem?

Sam Bankman-Fried w grudniu 2022 roku został aresztowany na Bahamach, skąd kilka dni później dokonano jego ekstradycji do Stanów Zjednoczonych.Gdyby jednak nie lukratywne znajomości oraz hojne dotowanie polityków z obu frakcji, Bankman-Fried już od tamtego czasu oglądałby świat za krat. Jednakże bogaci i wpływowi rodzice pomogli mu uniknąć tego scenariusza, aż do sierpnia tego roku. Bowiem jego pycha, która kroczy upadkiem, oraz pewność siebie doprowadziły do tego, że sąd cofnął jego kaucję i osadził go w areszcie na Brooklynie za wielokrotne złamanie warunków, jakie zostały mu postawione. SBF próbował bowiem w międzyczasie manipulować zeznaniami świadków, którzy zdecydowali się opowiedzieć w całej sprawie przeciwko niemu, a także postawił wszystko na jedną kartę przekazując dziennikarzom prywatne zapiski Caroline Ellison, by zdyskredytować ją w oczach opinii publicznej, a przede wszystkim ławy przysięgłych. To zagranie jednak okazało o jednym krokiem za daleko, który na tyle mocno nie spodobał się sędziemu, że ten stwierdził, że były CEO FTX ma zbyt wiele swobody w całej tej sytuacji, więc może cela w nowojorskim więzieniu ostudzi jego temperament. W dniu 7 listopada Bankman-Fried został uznany przez sąd za winnego dwóch przypadków oszustwa dokonanego drogą elektroniczną, dwóch przypadków spisku dotyczącego oszustw dokonanego drogą elektroniczną, jednego przypadku oszustwa związanego z papierami wartościowymi, jednego przypadku oszustwa dotyczącego towarów i jednego przypadku prania pieniędzy. Powróci do sądu w celu wydania wyroku skazującego przez sędziego okręgowego stanu Nowy Jork Lewisa Kaplana w dniu 28 marca 2024 r. Grozi mu łącznie dożywotnia odsiadka, aczkolwiek wielu specjalistów z branży prawnej wskazuje na to, że ze względu na jego stosunkowo młody wiek (31 lat) wyrok ten może obejmować do 25 lat pozbawienia wolności. W tym miejscu natomiast opisaliśmy, kto jest najbardziej przegrany w wyniku wydanego werdyktu o winie SBF-a, a kto natomiast wyszedł korzystnie na tym procesie. Zapraszamy do zapoznania się z tym felietonem.

Komentarze

Ostatnie artykuły

7 nowych kryptowalut wartych uwagi w listopadzie 2024 roku

7 najgorętszych kryptowalut w listopadzie 2024. W co inwestować?

Ranking giełd