Stanowisko KNF ws. ICO – czy Komisja zrzeka się odpowiedzialności?

16 lipca KNF opublikował stanowisko ws. obrotu i wydawania kryptaktywów. Jednocześnie z dokumentu dowiadujemy się m.in. o tym, że zdefiniowanie prawne kryptowalut należy do sądów powszechnych. Ponadto “opinie i poglądy prezentowane w niniejszym stanowisku jedynie objaśniają ich rozumienie przez UKNF oraz nie mają wiążącego charakteru”.

Pomimo że samo stanowisko KNF-u nie dostarcza ostatecznej odpowiedzi na wiele wątpliwości, wiele mówi to czego w nim nie zawarto. Już we wstępie dowiadujemy się bowiem, kogo Komisja uważa za właściwy organ do określenia prawnej definicji kryptowalut.

Prawna ocena oraz zdefiniowanie kryptoaktywów (w tym tokenów) leży we właściwości sądów powszechnych jako jedynie uprawnionych do wykładni powszechnie obowiązującego prawa w odniesieniu do konkretnych stanów faktycznych będących przedmiotem sporu.

ICO żeby obchodzić regulacje

Co do samego Inicial Coin Offering, ze stanowiska KNF-u możemy dowiedzieć się, że:

…pierwotne powody powstania ICO, STO, IEO związane są z próbą obejścia szczegółowych wymogów regulacyjnych w zakresie pozyskiwania kapitału na rozwój działalności gospodarczej. Tym samym emitenci wykorzystujący te mechanizmy dążyli do obejściaregulacji, które wiążą się chociażby z obowiązkami informacyjnymi, czy też koniecznością zaangażowania podmiotu profesjonalnego w proces emisji.

W związku z tym Komisja Nadzoru Finansowego uważa, że tego typu działalność powinna podlegać pod regulacje. Zdaniem Komisji powód prowadzenia ICO, jakim jest “obchodzenie regulacji” nie przeszkodziło w wielu krajach we wprowadzeniu właściwych przepisów. KNF zwrócił także uwagę na brak dostatecznej ochrony inwestorów, których nie ograniczają granice ani lokalne prawo. Jednocześnie zauważono, że ICO, STO i IEO powinny być traktowane według tradycyjnych przepisów prawa finansowego (w tym art. 286 k.k czyli oszustwo) oraz, że:

niespełnianie przez token warunków formalnoprawnych wymaganych dla powstania określonego rodzaju uprawnień nie oznacza braku odpowiedzialności emitenta tokenów wobec nabywców w związku z niedopełnieniem jego obowiązków.

Podział tokenów

KNF wyróżnił w w swojej opinii podział wirtualnych aktywów na 3 kategorie. Według nich dzielą się one na tokeny:

• płatnicze – czyli kryptowaluty lub wirtualne waluty,
• użytkowe – Utility Tokens,
• inwestycyjne.

Tokeny płatnicze (kryptowaluty)

KNF stwierdza, że tokeny płatnicze służą do płacenia za usługi i towary i mogą pełnić taką funkcję, ale:

Nie stanowią jednak zalegalizowanego środka płatniczego (o ile nie będą wypełniać wymogów formalnoprawnych określonych dla pieniądza elektronicznego) – nie są emitowane przez bank centralny lub inny organ publiczny, nie posiadają gwarantowanej przepisami prawa zdolności do umarzania zobowiązań pieniężnych, a „płatność” nimi może być dokonana jedynie wtedy gdy wierzyciel wyrazi wolę przyjęcia takiej „płatności” i zwolnienia dłużnika z zobowiązania pieniężnego.

Komisja wyróżnia przy tym podział na kryptowaluty:

• natywne – których działanie określa kod i są “generowane autonomicznie przez mechanizm zapisany w protokole danej
  platformy transakcyjnej” – m.in. bitcoin,
• nienatywne – które mają zidentyfikowanego emitenta, który może za nie odpowiadać – np. Ripple.

Bitcoin to nie element rynku finansowego i dlatego nie podlega pod nadzór KNF

Z uwagi na swój zdecentralizowany charakter kryptowaluty natywne, jak również obrót nimi, czy też pośrednictwo w tym zakresie nie są elementami rynku finansowego i nie są poddane obowiązującym na tym rynku regulacjom , a w związku z tym nie podlegają nadzorowi KNF, aczkolwiek mogą być objęte innymi przepisami, chociażby ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i przeciwdziałaniu terroryzmu, której wykonywanie nadzoruje Generalny Inspektor Informacji Finansowej. Innymi słowy kryptowaluty natywne nie są instrumentami finansowymi, a kupno, sprzedaż lub wymiana kryptowalut, jak też pośrednictwo w tym zakresie nie stanowi działalności finansowej. – czytamy w stanowisku KNF-u.

Tokeny użytkowe (nie podlegają pod nadzór KNF)

Zdaniem Komisji:

Tokeny użytkowe (ang. Utility tokens) to rodzaj kryptoaktywów dający użytkownikom możliwość nabywania towarów lub usług, które oferuje lub będzie oferował w przyszłości wydawca tokenów lub uprawniają do zniżki za takie towary lub usługi.

Komisja informuje, że emitent tokena musi wykonać swoje zobowiązanie względem nabywcy. Następnie KNF wyprowadza stanowisko, że tokeny użytkowe podlegają pod takie same przepisy jak znaki legitymacyjne. W związku z tym KNF nie ponosi odpowiedzialności za nadzór nad nimi. Ponadto tokeny użytkowe to nie instrumenty finansowe. Ich emitent wciąż może jednak odpowiadać za oszustwo lub niedopełnienie obowiązku, jeśli nie spełni obietnic danych nabywcom.

Tokeny inwestycyjne

KFN wyróżnił podział tokenów inwestycyjnych na 4 grupy, czyli tokeny:

1. których celem jest nadanie uprawnień tożsamych z uprawnieniami inkorporowanymi przez papiery wartościowe. Dotyczy ich prawo związane z emisją papierów wartościowych.
2. które z uwagi na inkorporowane w nich uprawnienia odpowiadają w pełny lub częściowy sposób tytułom (prawom) uczestnictwa w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania (funduszu inwestycyjnym, alternatywnej spółce inwestycyjnej). Obowiązują je przepisy z Ustawy o Funduszach.
3. będące instrumentami finansowymi, innymi niż wymienione w lit. a) i b) powyżej. Traktowane jako instrumenty pochodne z katalogu instrumentów finansowych art. 2 ust. 1 pkt. 2 UoOIF.
4. inwestycyjne oparte na prawach wynikających z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Komisja stwierdza, że działalność ta nie podlega jej nadzorowi. Dalej czytamy jednak: “w ocenie Urzędu, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może wystawiać tokenów, które miałyby reprezentować udział w tejże spółce, w tym również prawo do udziału w zysku, w celu ułatwienia obrotu powyższymi prawami.”

Opinie nie są wiążące

Na zakończenie zacytujmy jeszcze raz wstęp ze “Stanowiska Urzędu Komisji Finansowej w sprawie wydawania i obrotu kryptoaktywami”:

opinie i poglądy prezentowane w niniejszym stanowisku jedynie objaśniają ich rozumienie przez UKNF oraz nie mają wiążącego charakteru.

Link do pełnego stanowiska KNF-u.