Porównanie sieci Layer 2 (Polygon, Arbitrum, Optimism, BASE itd.) pod kątem opłat i wydajności

Sieci warstwy 2 (Layer 2) stanowią kluczowe rozwiązanie w skalowaniu blockchainów, na przykład takich jak Ethereum. Działają jako „warstwa pomocnicza”, przetwarzając transakcje poza głównym łańcuchem (Layer 1), co redukuje jego przeciążenie i koszty, które musi ponieść użytkownik końcowy.

---

W tym artykule przeanalizowaliśmy 8 największych i najpopularniejszych sieci L2 – Polygon, Arbitrum, Optimism, BASE, zkSync, Starknet, Polygon zkEVM i Ethernity Chain – skupiając się na opłatach, wydajności i unikalnych cechach.

Czy wybór właściwej będzie miał dla Ciebie znaczenie? Ogromne. Pozwoli ograniczyć koszty (nawet o 90%), przyspieszyć transakcje i dostosować technologię do konkretnych zastosowań (DeFi, NFT, gry).

Spis treści:

• Czym są sieci Layer 2?
• Technologie wykorzystywane przez sieci Layer 2
  • Rollupy – Optimistic vs. zk-Rollups
  • Sidechainy i Plasma
  • EVM vs AVM
• Porównanie sieci Layer 2
  • Polygon
  • Arbitrum
  • Optimism
  • zkSync
  • Ethernity Chain
  • Polygon zkEVM
  • Starknet
• Opłaty transakcyjne Layer 2: Porównanie
• Wydajność sieci blockchain L2: Porównanie
• Kryteria wyboru odpowiedniej sieci Layer 2
• Podsumowanie

---

Czym są sieci Layer 2?

Layer 2 (w skrócie L2 lub po polsku protokoły warstwy drugiej) to rozwiązania budowane na istniejących blockchainach (np. Solana) warstwy pierwszej (w skrócie L1 lub po polsku protokoły warstwy pierwszej), które odciążają sieć, gdy ta nie jest w stanie przetworzyć nadmiaru transakcji.

Główne zalety tego rozwiązania to przede wszystkim:

• Redukcja opłat: Przez odciążenie głównego łańcucha możliwe jest obniżenie kosztów przetwarzania transakcji.
• Zwiększenie wydajności (skalowalność): Przetwarzanie transakcji off-chain umożliwia szybsze zatwierdzanie operacji i przetwarzanie większej liczby transakcji na sekundę (TPS)
• Utrzymanie bezpieczeństwa: Pomimo pracy poza głównym łańcuchem, rozwiązania te wykorzystują mechanizmy zabezpieczeń pochodzące z Layer 1, co gwarantuje wysoki poziom ochrony.

Doskonale możemy to zobrazować na przykładzie z codziennego życia:

Wyobraź sobie, że Layer 1 (np. Cardano) to silnik spalinowy w samochodzie – niezawodny, ale konsumujący spore ilości paliwa. Każda transza (transakcja) to sporo benzyny (opłaty), a w godzinach szczytu, korki (zatłoczenie sieci) znacznie wydłużają podróż. 

Layer 2 (np. Polygon) działa natomiast jak samochód hybrydowy – wykorzystuje ten sam silnik, ale uzupełnia go o elektryczny napęd, który redukuje zużycie paliwa, omija korki dzięki pasom do carpoolingu (przetwarzanie transakcji poza głównym łańcuchem) i pozwala dotrzeć do celu zdecydowanie szybciej.

Wybierając odpowiednią hybrydę (sieć L2), decydujesz nie tylko o kosztach paliwa, ale też o tym, czy wolisz niemiecką precyzję (ZK-Rollups), amerykański komfort (Optimistic Rollups), czy może japońską innowacyjność (sidechainy). W tym artykule sprawdzamy, która „hybryda” oferuje najniższe opłaty, najlepsze przyspieszenie i najlepsze wsparcie techniczne dla kierowców (użytkowników) i mechaników (developerów).

Gdzie najczęściej sprawdzają się rozwiązania L2? Początkowo powstały jako odpowiedź na rosnące potrzeby zdecentralizowanych finansów (DeFi), ale obecnie znajdują zastosowanie w szeregu innych sektorów:

• DeFi: Umożliwiają szybsze i tańsze operacje, takie jak trading, lending, czy yield farming.
• NFT: Ułatwiają mintowanie, handel i przechowywanie NFT przy niskich opłatach.
• Gry blockchain: Zapewniają płynność transakcji w grach, gdzie aktywa graczy są tokenizowane w ramach sieci blockchain.
• Mikropłatności: Pozwalają na realizację drobnych transakcji przy minimalnych kosztach (w wielu sieciach L2 przez obciążenia i średnią opłatę transakcyjną, realizacja takich transakcji stałą się nieopłacalna).

Technologie wykorzystywane przez sieci Layer 2

Zanim przejdziemy do przeglądu i analizy poszczególnych protokołów L2, warto pochylić się nad technologiami, które wykorzystują, aby przy okazji wyjaśnić sobie kilka technologicznych terminów, które będą często pojawiały się w dalszej części tekstu.

Sieci Layer 2 korzystają z różnych rozwiązań, aby odciążyć główny blockchain, przy jednoczesnym zachowaniu jego bezpieczeństwa. W tej sekcji wyjaśnimy dokładniej, czym są Rollupy (zarówno Optimistic, jak i zk-Rollups), Sidechainy oraz Plasma, oraz jak te rozwiązania integrują się z głównymi blockchainami. Przy okazji dopowiemy czym jest EVM oraz czym różni się od AVM.

Rollupy – Optimistic vs. zk-Rollups

Rollupy to rozwiązania skalujące, które zbierają wiele transakcji poza głównym blockchainem, a następnie przesyłają do niego skompresowany dowód ich poprawności. Dzięki temu możliwe jest przetwarzanie większej liczby transakcji przy znacznie niższych opłatach, zachowując jednocześnie bezpieczeństwo głównego łańcucha.

Optimistic Rollups

• Domyślne założenie poprawności: Optimistic Rollups zakładają, że wszystkie transakcje są poprawne, dopóki ktoś nie zgłosi wątpliwości. Dzięki temu nie ma potrzeby natychmiastowej weryfikacji każdej pojedynczej transakcji, co znacznie przyspiesza przetwarzanie.
• Mechanizm fraud proof: Jeśli ktoś uważa, że transakcja jest nieprawidłowa, może zainicjować mechanizm tzw. fraud proof. To system, w którym transakcja zostaje ponownie sprawdzona – jeśli okaże się, że została wykonana błędnie, cała partia transakcji jest korygowana, a sprawca traci zablokowany depozyt.
• Okres wycofywania środków: Ze względu na możliwość zgłoszenia sprzeciwu, wycofanie środków z sieci Optimistic Rollups często wymaga oczekiwania (zazwyczaj od 1 do 2 tygodni). Ten okres służy jako „okno bezpieczeństwa”, podczas którego użytkownicy mogą zweryfikować poprawność wykonanych operacji.

zk-Rollups

• Dowody matematyczne: W przeciwieństwie do Optimistic Rollups, zk-Rollups generują specjalny dowód matematyczny (SNARK lub STARK) dla każdej partii transakcji. Ten dowód potwierdza, że wszystkie transakcje w pakiecie są poprawne, bez potrzeby sprawdzania każdej z osobna.
• Natychmiastowa finalizacja: Ponieważ dowód matematyczny jest bardzo trudny do podważenia, transakcje mogą być finalizowane niemal natychmiast po przesłaniu dowodu do głównego łańcucha. Oznacza to, że użytkownicy nie muszą czekać na okres wyzwania, co znacząco przyspiesza proces.
• Większe wymagania obliczeniowe: Generowanie dowodów zero-wiedzy wymaga dużej mocy obliczeniowej. Choć koszty obliczeniowe są wyższe, korzyścią jest znacznie niższy koszt transakcji oraz szybsze zatwierdzanie operacji, co sprawia, że zk-Rollups są atrakcyjnym rozwiązaniem przy dużym natężeniu ruchu.

Sidechainy i Plasma

Sidechainy (w bezpośrednim tłumaczeniu łańcuchy poboczne) to oddzielne łańcuchy, które działają równolegle do głównego blockchaina. Mają własne mechanizmy konsensusu, np. Proof of Stake, co pozwala im osiągać bardzo wysoką przepustowość.

Z kolei Plasma to rozwiązanie pozwalające na tworzenie „child chains” – mniejszych łańcuchów-potomnych działających jako rozszerzenia głównego blockchaina. Te łańcuchy przetwarzają transakcje poza głównym łańcuchem, co zmniejsza obciążenie głównego systemu.

Sidechainy

• Most dwukierunkowy: Sidechainy są połączone z głównym blockchainem za pomocą specjalnych mostów (two-way peg). Dzięki nim użytkownicy mogą przenosić aktywa między głównym łańcuchem a sidechainem, korzystając z niższych opłat i szybszych transakcji na sidechainie.
• Zastosowanie: Sidechainy są wykorzystywane tam, gdzie ważna jest szybka i tania obsługa transakcji – przykładem jest Polygon PoS, który umożliwia bardzo szybkie i tanie operacje, choć kosztem pewnej niezależności od głównego łańcucha.

Plasma

• Okresowa synchronizacja: Łańcuchy Plasma regularnie przesyłają skompresowane dane o transakcjach do głównego blockchaina, co pozwala na weryfikację i utrzymanie bezpieczeństwa. Dzięki temu główny łańcuch zna ostateczny stan transakcji.
• Wyzwania: Choć Plasma znacząco zwiększa skalowalność, wiąże się z pewnymi ograniczeniami – między innymi użytkownicy muszą posiadać wystarczającą ilość pamięci i mocy obliczeniowej, aby w razie potrzeby przeprowadzić pełną weryfikację transakcji na swoich urządzeniach.

EVM vs AVM

W dalszej części tekstu spotkasz się również z pojęciami takimi jak EVM oraz AVM:

• EVM (Ethereum Virtual Machine) – EVM to środowisko uruchomieniowe w Ethereum, w którym wykonywane są smart kontrakty napisane np. w języku Solidity. Stanowi ono „komputer” blockchaina, który odpowiada za logikę działania zdecentralizowanych aplikacji (dApps).
• AVM (Arbitrum Virtual Machine) – AVM to zmodyfikowana wersja EVM, opracowana przez zespół Arbitrum, działająca w ramach ich rozwiązania Layer 2. Jest zoptymalizowana pod kątem przetwarzania transakcji w sieci Arbitrum, dzięki czemu obsługuje smart kontrakty kompatybilne z EVM, ale z pewnymi usprawnieniami, które pozwalają na szybsze i tańsze operacje

EVM jest standardowym środowiskiem Ethereum, natomiast AVM zawiera zmiany usprawniające obsługę rollupów, co pozwala na efektywniejsze przetwarzanie transakcji poza głównym łańcuchem.

Z tą wiedzą, możemy ruszać w świat różnych rozwiązań L2.

Porównanie sieci Layer 2

Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd każdej z ośmiu głównych sieci L2, obejmujący ich historię, stojący za nimi zespół, główne cechy charakterystyczne, wysokość opłat transakcyjnych, wydajność oraz zalety i wady.

Tabela: Poodstawowe informacje o najpopularniejszych protokołach L2, porównanie sieci Layer 2

Sieć	Technologia	Data powstania	Kompatybilność EVM	Zastosowania
Polygon	Sidechain/PoS, Plasma, zkEVM	2017	Tak	DeFi, NFT, gry, mikropłatności
Arbitrum	Optimistic Rollup	2021 (sierpień)	Tak	DeFi, dApps, gry
Optimism	Optimistic Rollup	2021 (styczeń)	Tak	DeFi, dApps, aplikacje finansowe
BASE	Optimistic Rollup	2023 (sierpień)	Tak	Onboarding, dApps, finanse
zkSync	zk-Rollup	2020	Tak	DeFi, mikropłatności, NFT
Ethernity Chain	Hybrydowe rozwiązanie	~2021	Tak	NFT, DeFi, kolekcje cyfrowe
Polygon zkEVM	zk-Rollup z EVM	2023	Tak	DeFi, dApps, NFT
Starknet	zk-Rollup (oparty na języku Cairo)	2021 (listopad)	Częściowo*	DeFi, NFT, skalowalne dApps

* W przypadku Starknet kompatybilność z EVM jest ograniczona, gdyż używany jest dedykowany język programowania (Cairo). Najlepsze sieci Later 2, opracowanie własne na podstawie danych sieci L2.

Polygon

Polygon, wcześniej znany jako Matic Network, został stworzony w 2017 roku przez zespół indyjskich przedsiębiorców. Od tego czasu ewoluował, integrując różne rozwiązania skalujące (sidechain, Plasma, zk-Rollups, a obecnie także Polygon zkEVM).

Jest to sidechain wykorzystujący technologię Plasma do skalowania, z własnym tokenem MATIC (obecnie rebrandowany na POL).

Najważniejsze informacje:

• Historia i zespół: Założony w 2017 roku, rebrandowany na Polygon w 2021, prowadzony przez Sandeepa Nailwala, Anuraga Arjuna i Mihaila Bjelica.
• Główne cechy: Wysoka przepustowość (teoretycznie do 65 000 TPS), kompatybilność z EVM.
• Opłaty transakcyjne: Szacowane na $0,02, na podstawie danych z PolygonScan i innych źródeł, z uwzględnieniem zmienności w okresach dużego obciążenia.
• Wydajność: Czas tworzenia bloku około 2 sekund, szybka finalizacja transakcji, ale z potencjalnym opóźnieniem w porównaniu do rollupów.

Zalety	Wady
Stabilny ekosystem i szeroka adopcja	Scentralizowane zarządzanie (PoS wymaga ograniczone liczby walidatorów)
Łatwa integracja z Ethereum (layer 2 rozwiązania dla Ethereum)	Potencjalne ryzyka bezpieczeństwa
Niskie opłaty i wysoka przepustowość	W niektórych przypadkach konieczność korzystania z mostów, co może wydłużać czas transferu środków
Wiele rozwiązań skalujących w jednej sieci

Arbitrum

Arbitrum to Optimistic Rollup dla Ethereum, rozwijany przez Offchain Labs, oferujący skalowalność i niskie opłaty.

• Historia i zespół: Wystartował w 2021, zespół tworzony przez Stevena Goldfedera i Harry’ego Kalodnera z Offchain Labs.
• Główne cechy: Wysoka skalowalność, niskie opłaty, pełna kompatybilność z EVM, zarządzanie przez Arbitrum DAO.
• Opłaty transakcyjne: Średnia $0,004156 na operację użytkownika, według danych z L2BEAT.
• Wydajność: Podstawowe testy wskazują na możliwość osiągnięcia od 2000 do nawet 4500 TPS w zależności od obciążenia. Szybkie zatwierdzanie transakcji, choć mechanizm fraud proof wymaga okresu wyczekiwania (zazwyczaj 1–2 tygodnie) przy wycofywaniu środków.

Zalety	Wady
Wysoka wydajność i poziom bezpieczeństwa dzięki specjalnym mechanizmom fraud proof	Brak kompatybilności z EVM
Doskonała kompatybilność z Ethereum	Dłuższe okresy wycofywania środków
Wsparcie dla skomplikowanych aplikacji	Mniejsza decentralizacja – sieć rozwija strukturę walidatorów

Optimism

Optimism został uruchomiony w 2021 roku i rozwijany przez Optimism Foundation. Od samego początku stawia na uproszczony model Optimistic Rollups, zakładający domyślną poprawność transakcji.

• Historia i zespół: Początek w 2021, kluczowi członkowie to Jesse Pollak, Karl Floersch i Ben Jones.
• Główne cechy: Skalowalność, niskie opłaty, kompatybilność z EVM, zarządzany przez społeczność
• Opłaty transakcyjne: Średnia $0.002185 na operację użytkownika, według L2BEAT. Użytkownicy mogą liczyć na oszczędności nawet do 5–10 razy mniejsze opłaty w porównaniu z głównym łańcuchem Ethereum.
• Wydajność: Możliwość obsługi około 2000 TPS.

Zalety	Wady
Bardzo niskie opłaty transakcyjne	Okres wycofania – choć pojedynczy cykl fraud proof jest prosty, wymaga on dodatkowego czasu przy wycofywaniu środków.
Łatwa migracja aplikacji dzięki pełnej kompatybilności z EVM	Mniejsza liczba funkcji dodatkowych w porównaniu do bardziej rozbudowanych sieci, takich jak Arbitrum
Prosty model działania, który ułatwia wdrożenie i rozwój

BASE

BASE to jedna z młodszych sieci Layer 2 w zestawieniu, zbudowana przez giełdę kryptowalut Coinbase, stawiająca sobie za cel wprowadzenie jak największej liczby użytkowników kryptowalut do świata web3 i zdecentralizowanych finansów. 

• Historia i zespół: Wystartowała w 2023, rozwijana przez Coinbase ze wsparciem zespołu Optimism.
• Główne cechy: Skalowalność, niskie opłaty, przyjazna dla deweloperów i użytkowników, integracja z produktami Coinbase. Ma być łatwą i przyjazną alternatywą w porównaniu dla bardziej skomplikowanych dla użytkownika końcowego protokołów.
• Opłaty transakcyjne: Podobnie jak Optimism, BASE oferuje bardzo niskie opłaty, co czyni ją atrakcyjną dla nowych użytkowników. Średnia $0.001810 na operację użytkownika, według L2BEAT.
• Wydajność: TPS: 81,8, czas bloku: 2-3 sekundy. Wstępne testy wskazują na możliwość obsługi transakcji na poziomie podobnym do Optimism, z dodatkową korzyścią w postaci prostoty integracji

Zalety	Wady
Łatwy onboarding dzięki integracji z Coinbase	Mała liczba wdrożonych dApps i przypadków użycia w porównaniu do starszych sieci.
Niskie opłaty i szybkie zatwierdzanie transakcji	Zależność od strategii Coinbase, co może wpłynąć na decentralizację i długoterminową autonomię sieci.
Perspektywa masowej adopcji przy wsparciu dużej społeczności	Ograniczona historia wydajności

zkSync

zkSync Era to zkRollup Ethereum, rozwijany przez Matter Labs, oferujący wzmożoną skalowalność i bezpieczeństwo dzięki zero-knowledge proofs. Warto podkreślić, że jest jednym z pierwszych rozwiązań opartych na technologii zk-Rollups, oferującym pełną kompatybilność z EVM.

• Historia i zespół: Wystartował w 2022, prowadzony przez Alexa Gluchowskiego i Gleba Davidova.
• Główne cechy: Wysokie bezpieczeństwo, niskie opłaty, kompatybilność z EVM, mechanizmy dowodów matematycznych gwarantują poprawność przetwarzanych danych.
• Opłaty transakcyjne: Średnia $0.006296 na operację użytkownika, według L2BEAT.
• Wydajność: Dzięki natychmiastowej weryfikacji dowodów, sieć może osiągać bardzo wysoką przepustowość (do 100 000 TPS w optymalnych warunkach). W rzeczywistości wartości średnie są jednak niższe.

Zalety	Wady
Błyskawiczna finalizacja transakcji	Ograniczona kompatybilność smart kontraktów – mimo że zkSync rozwija pełną obsługę EVM, niektóre funkcje mogą być na etapie beta.
Jedne z niższych opłat wśród rozwiązań Layer 2	Wyższe wymagania obliczeniowe – generowanie dowodów może wymagać zaawansowanego sprzętu i optymalizacji
Wysoki poziom bezpieczeństwa dzięki zastosowaniu dowodów zero-knowledge

Ethernity Chain

Ethernity Chain to mniej znane, ale innowacyjne rozwiązanie Layer 2, które łączy mechanizmy skalowania z unikalnymi funkcjami dedykowanymi dla sektora NFT i DeFi.

• Historia i zespół: Wystartowała dopiero w 2024, rozwijana przez zespół Ethernity, skupiony na integracji blockchain z rozrywką.
• Główne cechy: Dopasowana do aplikacji „rozrywkowych”, niskie opłaty, szybkie transakcje, kompatybilność z EVM. Specjalizacja w niszowych zastosowaniach, takich jak kolekcje NFT czy mikropłatności.
• Opłaty transakcyjne: Średnia $0.296249 na operację użytkownika, według L2BEAT, czyli relatywnie wysoko.
• Wydajność: TPS szacowany na 10-20, czas bloku: 2-3 sekundy, finalizacja szybka.

Zalety	Wady
Dedykowane rozwiązania dla sektora NFT i DeFi	Mniejszy ekosystem i ograniczone wsparcie społeczności w porównaniu do bardziej ugruntowanych sieci
Elastyczny model opłat	Potencjalne ryzyko centralizacji przy mniejszej liczbie walidatorów
Łatwa integracja z istniejącymi aplikacjami dzięki otwartym interfejsom API

Polygon zkEVM

Polygon zkEVM to najnowsza inicjatywa zespołu Polygon, która łączy zalety technologii zk-Rollups z pełną kompatybilnością z EVM, umożliwiającą łatwą migrację aplikacji.

• Historia i zespół: Wystartował w 2023, rozwijany przez Polygon Labs.
• Główne cechy: Bezpieczeństwo dzięki zkRollup, skalowalność, pełna kompatybilność z EVM. Integracja z innymi rozwiązaniami Polygon i wsparcie dla szerokiej gamy dApps
• Opłaty transakcyjne: Średnia $0.219604 na operację użytkownika, według L2BEAT, relatywnie wysoko.
• Wydajność: Polygon zkEVM może osiągać bardzo wysoką przepustowość, znacznie przekraczającą tradycyjne Optimistic Rollups. TPS: 0,2, czas bloku: około 3 sekund, finalizacja natychmiastowa po zweryfikowaniu dowodu.

Zalety	Wady
Niskie opłaty i wysoka prędkość transakcji	Wczesny etap rozwoju – niektóre funkcje mogą być jeszcze udoskonalane
Pełna kompatybilność z Ethereum – łatwa migracja dApps	Potencjalne wyzwania związane z optymalizacją generowania dowodów
Nowoczesne technologie zabezpieczeń dzięki dowodom zero-knowledge.

Starknet

Starknet to sieć Layer 2 oparta na technologii zk-Rollups, rozwijana przez StarkWare. Skupia się na zapewnieniu wysokiej skalowalności przy zachowaniu bezpieczeństwa i decentralizacji.

• Historia i zespół: Wystartował w 2021, prowadzony przez Eli Ben-Sassona i Ariela Gabizona.
• Główne cechy: Wysokie bezpieczeństwo, skalowalność, brak natywnej kompatybilności z EVM. Dedykowany język programowania Cairo – optymalizowany pod kątem wydajności i skalowalności.
• Opłaty transakcyjne: Średnia $0.000990 na operację użytkownika, według L2BEAT, najniższe wśród porównywanych sieci.
• Wydajność: TPS szacowany na 7,5, czas bloku zmienny, finalizacja natychmiastowa po zweryfikowaniu dowodu.

Zalety	Wady
Bardzo wysoka wydajność i niskie opłaty	Wymagania dotyczące nowego języka programowania (Cairo) mogą utrudniać adopcję
Zaawansowane zabezpieczenia oparte na kryptografii zero-knowledge	Wczesna faza rozwoju – ekosystem Starknet nadal się rozrasta
Potencjał do obsługi bardzo dużej liczby transakcji przy minimalnym opóźnieniu	Trudniejsza krzywa uczenia dla deweloperów

Opłaty transakcyjne Layer 2: Porównanie

Poznaliśmy już najważniejsze informacje na temat wszystkich dostępnych sieci, porównajmy teraz ich średnie opłaty transakcyjne. Zestawienie bazuje na danych z L2BEAT i szacunkach dla Polygon PoS.

Tabela: porównanie opłat transakcyjnych sieci L2

Sieć	Opłata transakcyjna (USD)
Polygon PoS	0,02
Arbitrum One	0,004156
Optimism	0,002185
BASE	0,001810
zkSync Era	0,006296
Ethernity Chain	0,296249
Polygon zkEVM	0,219604
Starknet	0,000990

Opracowanie własne na podstawie danych L2BEAT i Polygon PoS

Opłaty transakcyjne w sieciach Layer 2 są znacznie niższe niż na Layer 1 (Ethereum), gdzie mogą wynosić kilka dolarów. Sieci bazujące na Optimistic Rollups (Arbitrum, Optimism, BASE) oferują niższe opłaty niż niektóre zkRollupy, z wyjątkiem Starknet, który wyróżnia się najniższymi kosztami (stan na 21 lutego 2025 roku). 

Czynniki wpływające na opłaty obejmują zatłoczenie sieci, mechanizmy konsensusu (np. Proof-of-Stake w Polygon PoS) i innowacje technologiczne, takie jak ulepszenia w generacji dowodów w zkRollupach.

Wydajność sieci blockchain L2: Porównanie

Wydajność sieci Layer 2 jest kluczowym czynnikiem wpływającym na ich adopcję. Poniżej przedstawiono zestawienie głównych parametrów wydajnościowych. Warto zwrócić uwagę na fakt, że wartości realne przetwarzanych transakcji od tych teoretycznych mocno się różnią:

Tabela: Porównanie wydajności głównych L2

Sieć	Teoretyczne transakcje na sekundę (TPS)	Średnie wartości TPS	Czas bloku (w sekundach)	Czas finalizacji	Uwagi
Polygon	Do 65 000	42,7	2	Kilka sekund	Sidechain z bardzo wysoką przepustowością.
Arbitrum	2000 – 4500	12,5	1	Ok. 1–2 tygodnie przy wycofywaniu	Mechanizm fraud proof wydłuża czas finalizacji wycofania środków.
Optimism	Około 2000	10,5	2	Kilka sekund do minuty	Szybkie zatwierdzanie, lecz z okresami wyzwań.
BASE	Około 2000	81,8	2-3	Kilka sekund	Przystosowane do masowego onboardingu.
zkSync	Do 100 000	1,6	2	Natychmiastowe	Wysoka przepustowość dzięki natychmiastowej weryfikacji.
Ethernity Chain	Zależne od zastosowania	10-20	2-3	Kilka sekund	Optymalizowana dla konkretnych przypadków użycia.
Polygon zkEVM	Do 100 000	0,2	3	Natychmiastowe	Łączy wydajność zk-Rollup z kompatybilnością EVM.
Starknet	Bardzo wysoka	7,5	Zmienny	Natychmiastowe	Wysoka przepustowość, ale wymaga nowego podejścia deweloperskiego.

Średnie wartości TPS pochodzą z danych prezentowanych przez portal Chainspect.app

Sieci bazujące na Optimistic Rollups (Arbitrum, Optimism, BASE) osiągają wysoką prędkość transakcji dzięki szybkim czasom bloków, ale wymagają dłuższego okresu wyzwania dla finalizacji, co może opóźniać niektóre operacje.

zkRollupy (zkSync Era, Polygon zkEVM, Starknet) oferują natychmiastową finalizację po zweryfikowaniu dowodu, ale ich generacja może wpływać na wydajność, co tłumaczy niższe TPS w niektórych przypadkach, jak Polygon zkEVM (0,2 TPS). 

Kryteria wyboru odpowiedniej sieci Layer 2

Wybór sieci Layer 2 zależy od szeregu czynników, które warto przeanalizować przed podjęciem decyzji. Tę powinna ułatwić poniższa tabela:

Tabela: jak wybrać właściwą sieć L2 do konkretnej transakcji

Kryterium	Na co zwrócić uwagę?	Rekomendacje
Bezpieczeństwo	– Audyty bezpieczeństwa i historia incydentów – Mechanizmy zabezpieczeń (np. fraud proof dla Optimistic Rollups vs. dowody zero-wiedzy dla zk-Rollups)	W projektach, gdzie kluczowe jest najwyższe bezpieczeństwo (np. DeFi, fundusze, aplikacje finansowe), warto wybrać sieci z licznymi audytami i solidnymi mechanizmami zabezpieczeń, np. zk-Rollups (zkSync, Starknet).
Koszty i efektywność	– Poziom opłat transakcyjnych – Czas finalizacji transakcji i przepustowość sieci	Dla aplikacji wymagających dużej liczby transakcji, mikropłatności czy niskich kosztów operacyjnych, ważne są niskie opłaty i szybkie zatwierdzanie (np. Polygon, zkSync).
Technologia i skalowalność	– Rodzaj wykorzystywanych rozwiązań (Optimistic Rollups, zk-Rollups, sidechain, Plasma) – Roadmapa i przyszły rozwój sieci	Jeśli projekt ma rosnąć w dłuższej perspektywie, warto wybrać sieci z jasną wizją rozwoju i skalowalnymi technologiami (np. Polygon zkEVM, Starknet).
Wsparcie deweloperów i ekosystem	– Dostępność narzędzi, SDK i dokumentacji – Aktywność społeczności i liczba działających dApps	Dla szybkiej adopcji i łatwej integracji warto wybrać sieci, które oferują bogate zasoby developerskie i silne wsparcie społeczności (np. Arbitrum, Optimism, Polygon).
Przypadki użycia	– Dopasowanie technologii do specyfiki aplikacji (DeFi, NFT, gry, mikropłatności) – Koszty operacyjne przy dużej liczbie transakcji	W zależności od konkretnego zastosowania: – DeFi: Arbitrum, Optimism – NFT: Polygon, zkSync – Gry: Polygon, Starknet – Mikropłatności: zkSync

Podsumowanie

Każdy z omawianych rozwiązań Layer 2 – Polygon, Arbitrum, Optimism, BASE, zkSync, Ethernity Chain, Polygon zkEVM oraz Starknet – posiada swoje unikalne zalety i ograniczenia. 

Kluczowe różnice można podsumować następująco:

• Polygon oferuje niezwykle niskie opłaty i bardzo wysoką przepustowość dzięki technologii PoS i sidechainom, jednak jego centralizacja może być problemem dla niektórych użytkowników.
• Arbitrum i Optimism bazują na Optimistic Rollups, gwarantując niskie opłaty oraz wysoką kompatybilność z Ethereum, jednak mechanizm fraud proof wydłuża czas wycofywania środków.
• BASE to nowe rozwiązanie, które dzięki wsparciu Coinbase ma szansę na masową adopcję, choć wciąż musi udowodnić swoją niezawodność.
• zkSync oraz Polygon zkEVM wykorzystują technologię zk-Rollups, oferując niemal natychmiastową finalizację transakcji przy bardzo niskich opłatach, ale wymagają większych zasobów obliczeniowych.
• Starknet stawia na pełną decentralizację i wysoką wydajność dzięki zaawansowanej kryptografii, jednak wprowadza nowe wymagania programistyczne (język Cairo).