Wolumen w świecie kryptowalut. Dlaczego powinieneś śledzić dane o obrocie giełd i tokenów?

Chcąc podejmować świadome decyzje w dynamicznym świecie handlu kryptowalutami, trzeba poznać szereg różnych wskaźników ekonomicznych. Jedną z podstawowych i najbardziej kluczowych miar, którą niestety często pomijają inwestorzy – szczególnie ci początkujący - jest wolumen (obrót). 

---

W tym artykule zagłębimy się w znaczenie wolumenu giełd kryptowalutowych oraz konkretnych kryptowalut, zbadamy różnice między wolumenami na rynkach spot i rynkach pochodnych, zidentyfikujemy największe giełdy pod względem wolumenu i dowiemy się, jak wykorzystać analizę wolumenu w swojej strategii handlowej.

Czym jest wolumen?

Wolumen odnosi się do całkowitej liczby jednostek instrumentu finansowego – w naszym przypadku kryptowaluty - będących przedmiotem obrotu w określonych ramach czasowych, zazwyczaj 24 godzin. Jest to miara aktywności rynkowej i płynności, wskazująca na ogólną aktywność danego cyfrowego aktywa.  Giełdy obliczają z kolei wolumen swojego obrotu poprzez agregację wszystkich zleceń kupna i sprzedaży zrealizowanych w danym okresie.

• Wysoki wolumen obrotu sugeruje wysoki poziom uczestnictwa w rynku i płynności, ułatwiając inwestorom wchodzenie i wychodzenie z pozycji bez znaczącego wpływu na cenę. 
• I odwrotnie, niski wolumen obrotu może prowadzić do zwiększonej zmienności i szerszych spreadów bid-ask, utrudniając realizację transakcji po pożądanych cenach.

„Słupki”, które często prezentowane są u dołu wykresu, to właśnie wolumen. Zazwyczaj podobnie jak świece, prezentowane są w dwóch kolorach: zielonym (wolumen wzrostowy) oraz czerwonym (wolumen spadkowy). Im wyższy słupek danego dnia, tym większy generowany był obrót. Kolor sugeruje natomiast, czy przeważały zlecenia kupna, czy też sprzedaży.

Na czerwono zaznaczono słupki prezentujące wolumen na wykresie bitcoina na giełdzie Binance względem Tethera. Źródło: Tradingview.com

Wolumen obrotu na rynku spot a wolumen obrotu instrumentami pochodnymi

Na rynku kryptowalut istnieją dwa główne rodzaje handlu: handel spot (na rynkach kasowych) i handel instrumentami pochodnymi (derywatami). Zrozumienie różnic między nimi ma kluczowe znaczenie dla dokładnej interpretacji wolumenu obrotu.

Handel spot

Handel spot polega na natychmiastowym kupnie i sprzedaży kryptowalut po ich aktualnych cenach rynkowych. Kiedy angażujesz się w handel spot, bezpośrednio wymieniasz jedną kryptowalutę na inną lub na walutę fiducjarną. Wolumeny transakcji spot reprezentują rzeczywistą ilość kryptowalut zmieniających właściciela między kupującymi a sprzedającymi.

Handel instrumentami pochodnymi

Z drugiej strony, handel instrumentami pochodnymi obejmuje kontrakty handlowe, które czerpią swoją wartość z kryptowaluty bazowej. Najpopularniejszymi rodzajami instrumentów pochodnych na rynku kryptowalut są:

• Kontrakty futures: Umowy kupna lub sprzedaży kryptowaluty po z góry określonej cenie w określonym dniu w przyszłości.
• Opcje: Kontrakty, które dają posiadaczowi prawo, ale nie obowiązek, do zakupu (call) lub sprzedaży (put) kryptowaluty po określonej cenie w ustalonych ramach czasowych.
• Swapy wieczyste: Podobne do kontraktów futures, ale bez daty wygaśnięcia, pozwalające inwestorom na utrzymywanie pozycji przez czas nieokreślony.

Wolumeny obrotu instrumentami pochodnymi często przekraczają wolumeny obrotu spot, ponieważ pozwalają inwestorom korzystać z dźwigni finansowej i spekulować na ruchach cen bez posiadania kryptowaluty bazowej. Należy jednak pamiętać, że wolumeny instrumentów pochodnych niekoniecznie odzwierciedlają rzeczywisty ruch kryptowalut między portfelami. Wolumen spot vs wolumen instrumentów pochodnych

Wolumen	Wolumen Spot	Wolumen Instrumentów Pochodnych
Definicja	Całkowita ilość kryptowalut wymieniona bezpośrednio na giełdach spot	Całkowita wartość kontraktów futures, opcji i swapów na kryptowaluty
Realizacja transakcji	Natychmiastowa dostawa kupowanych/sprzedawanych kryptowalut	Rozliczenie kontraktów w przyszłości po ustalonej cenie
Dźwignia	Brak dźwigni, wymagane pełne pokrycie transakcji	Możliwość handlu z dźwignią, wymagany tylko depozyt zabezpieczający
Płynność	Niższa płynność w porównaniu do rynku instrumentów pochodnych	Bardzo wysoka płynność, wielokrotnie przewyższająca rynek spot
Cena	Cena kasowa oparta na bieżącym popycie i podaży	Cena futures oparta na cenie spot plus koszt utrzymania pozycji
Analiza on-chain	Możliwość śledzenia rzeczywistego przepływu kryptowalut	Brak bezpośredniego odzwierciedlenia w transakcjach on-chain
Ryzyko manipulacji wolumenem	Niższe ryzyko, wolumeny potwierdzone transakcjami on-chain	Wyższe ryzyko, wolumeny raportowane przez giełdy, możliwe zawyżanie
Wpływ na cenę	Bezpośredni wpływ popytu/podaży na cenę	Pośredni wpływ przez arbitraż z rynkiem spot
Popularność wśród traderów	Preferowany przez inwestorów długoterminowych i początkujących	Preferowany przez doświadczonych traderów i instytucje

 

Największe giełdy kryptowalut według wolumenu obrotu

O wolumenie możemy mówić nie tylko w przypadku poszczególnych kryptowalut, ale jak wspomniano wcześniej, również w przypadku konkretnych giełd i całego ekosystemu kryptowalutowego. Aby dokładnie zorientować się w ogólnej aktywności rynku, warto wiedzieć, które giełdy obsługują najwyższe wolumeny oraz jak ten obrót zmienia się na przestrzeni czasu. Przykładowo, jeżeli wolumeny spot dla giełdy Binance pokazują, że w kwietniu 2023 roku na rynku kasowym przetworzono transakcje o wartości 294 miliardów dolarów, a w marcu 2024 było to 1,13 biliona dolarów, to inwestor otrzymuje jasną informację, że giełda pozyskała większą liczbę klientów oraz realizowała więcej transakcji niż przed rokiem.

Historyczna zmiana wolumenów spot największych giełd kryptowalutowych. Źródło: The Block

Zgodnie z danymi portalu Finance Magnates, w kwietniu 2024 roku, w gronie największych giełd pod względem realizowanych obrotów spot znalazły się:

• Binance – 1,13 biliona dolarów
• ByBit – 221 miliardów dolarów
• Upbit – 186 miliardów dolarów
• OKX – 171 miliardów dolarów
• Coinbase – 157 miliardów dolarów
• HTX – 82 miliardy dolarów
• KuCoin – 74 miliardy dolarów
• Kraken - 49 miliardów dolarów
• Bitfinex – 17 miliardów dolarów
• Bitstamp – 13 miliardów dolarów

Jak widać, zdecydowanie największą w zestawieniu jest giełda Binance, która od dłuższego czasu odpowiada za ponad 50% udziału w łącznym rynku cyfrowych aktywów. Około 40% przypada na cztery giełdy Upbit, Bybit, OKX oraz Coinbase, pozostały udział w rynku dzieli się natomiast na wszystkie pozostałe giełdy kryptowalutowe. Wśród nich znajduje giełda ByBit odnotowała największy wzrost procentowy, a wolumeny wzrosły sześciokrotnie z 25 miliardów dolarów do 189 miliardów dolarów w porównaniu z marcem 2023 r.

Udział w rynku z uwzględnieniem 10 największych giełd kryptowalutowych pod względem wolumenu spot. Źródło: Finance Magnates

 

Wolumeny na giełdach kryptowalut są rekordowo wysokie

Inwestorzy oprócz obserwowania wolumenów poszczególnych giełd, powinni również analizować trendy ich zmiany w czasie. Pozwala na to między innymi publikowany co miesiąc raport firmy analitycznej CCData, który pokazuje, jak wzrosły lub spadały wolumeny spot oraz instrumentów pochodnych dla rynku cyfrowych aktywów. Według najnowszej na moment przygotowywania tego artykułu odsłony, za marzec 2024 roku, odnotowano gwałtowny wzrost aktywności w zakresie obrotu aktywami cyfrowymi na scentralizowanych giełdach, przy czym łączny wolumen obrotu spot i instrumentami pochodnymi wzrósł o 92,9%, osiągając rekordowy poziom ponad 9 bilionów dolarów. Dla rynku cyfrowych aktywów są to czteroletnie maksima, co pokazuje wzmożoną aktywność inwestorów:

• Wolumeny obrotów spot nadal przewyższają rynki instrumentów pochodnych, a wolumeny wzrosły o 108% do 2,94 bln dolarów, co stanowi najwyższe miesięczne wartości od maja 2021 r.
• Wolumeny obrotu instrumentami pochodnymi również osiągnęły w marcu nowe rekordy wszech czasów, wzrastając o 86,5% do 6,18 bln dolarów. Pomimo tego wzrostu, dominacja rynkowa instrumentów pochodnych odnotowała szósty z rzędu miesiąc spadku, spadając do 67,8% - najniższego udziału w rynku od grudnia 2022 roku. 

Wykres pokazujący jak zmieniały się wolumeny spot na przestrzeni kolejnych miesięcy. Źródło: CCData

Wykorzystanie wolumenu w analizie technicznej

Włączenie analizy wolumenu do zestawu narzędzi analizy technicznej może zapewnić cenny wgląd w trendy rynkowe i pomóc w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji handlowych. Oto kilka sposobów wykorzystania wolumenu w analizie:

• Potwierdzenie trendów cenowych: Wolumen może pomóc potwierdzić siłę trendu cenowego. Jeśli wzrostowi ceny towarzyszy wysoki wolumen obrotu, wskazuje to na duże zainteresowanie kupujących i sugeruje trwały trend wzrostowy. I odwrotnie, malejący wolumen podczas trendu wzrostowego może sygnalizować słabnące zainteresowanie kupujących i potencjalne odwrócenie trendu.
• Identyfikacja wybić: Nagły wzrost wolumenu obrotu wraz z wybiciem ceny z formacji konsolidacji lub kluczowego poziomu oporu może potwierdzić ważność wybicia i wskazywać na potencjał dalszego ruchu ceny w kierunku wybicia.

Przykład? Spójrzmy na wykres bitcoina w lutym 2024 roku, kiedy cena wybijała lokalny opór na wysokości 48 000 dolarów. Kontakt z tym poziomem w połowie stycznia podnosił wolumen do wartości wyższych niż średnie i pokazywał wzrost aktywności transakcyjnej. Ponowny kontakt z tym poziomem i jego ostateczne wybicie w lutym, znowu spotkał się z wysokim obrotem zakupowym, co potwierdziło, że byki chcą pchnąć cenę wyżej. Wolumen potwierdził tutaj trend cenowy oraz wybicie oporu.

Wolumen zadziałał jako potwierdzenie presji zakupowej. Źródło: Tradingview.com

• Wykrywanie rozbieżności: Rozbieżności między ceną a wolumenem mogą stanowić wczesne sygnały ostrzegawcze odwrócenia trendu. Na przykład, jeśli cena nadal rośnie, podczas gdy wolumen obrotu spada, może to wskazywać na osłabienie trendu wzrostowego i potencjalne odwrócenie trendu spadkowego.

Taka rozbieżność (dywergencja) widoczna jest znowu na wykresie Bitcoina. Cena rośnie, jednak wolumeny zaczynają średnie spadać, co może sugerować, że siła do „pchania” kursu w górę, zaczyna maleć.

Wolumen sugeruje słabnącą siłę po stronie kupujących. Źródło: Tradingview.com

Oprócz tego można skorzystać z dodatkowych wskaźników technicznych bazujących na wolumenie.

Wskaźniki wolumenu

Istnieje kilka popularnych wskaźników opartych na wolumenie, których inwestorzy używają do analizy warunków rynkowych, takich jak:

• On-Balance Volume (OBV): Mierzy presję kupna i sprzedaży poprzez dodawanie lub odejmowanie wolumenu w oparciu o ruch cen.
• Accumulation/Distribution Line (ADL): Pomaga określić, czy pieniądze wpływają do kryptowaluty, czy z niej wypływają.
• Chaikin Money Flow (CMF): Mierzy siłę presji kupna i sprzedaży w określonym czasie.

Wykres bitcoina prezentuje dwa dodatkowe wskaźniki pomagające analizować wolumen. Niebieski to OBV, natomiast zielony to CMF. Źródło: Tradingview.com

Łącząc te techniki analizy wolumenu z innymi narzędziami analizy technicznej, takimi jak wzorce price action, średnie ruchome i oscylatory, inwestorzy mogą uzyskać bardziej kompleksowe zrozumienie dynamiki rynku i podejmować bardziej świadome decyzje handlowe.

Wskaźnik	On-Balance Volume (OBV)	Accumulation/Distribution Line (ADL)	Chaikin Money Flow (CMF)
Definicja	Mierzy presję kupna i sprzedaży poprzez dodawanie lub odejmowanie wolumenu w oparciu o ruch cen	Pomaga określić, czy pieniądze wpływają do kryptowaluty, czy z niej wypływają	Mierzy siłę presji kupna i sprzedaży w określonym czasie
Kalkulacja	Dodaje wolumen, gdy cena rośnie, odejmuje, gdy cena spada	Wykorzystuje wolumen i oscylator Close Location Value (CLV)	Wykorzystuje wolumen, cenę wysoką, niską i zamknięcia w określonym okresie
Interpretacja wzrostu wskaźnika	Przewaga popytu nad podażą, potencjalny trend wzrostowy	Napływ pieniędzy do kryptowaluty, potencjalny trend wzrostowy	Przewaga popytu nad podażą, potencjalny trend wzrostowy
Interpretacja spadku wskaźnika	Przewaga podaży nad popytem, potencjalny trend spadkowy	Odpływ pieniędzy z kryptowaluty, potencjalny trend spadkowy	Przewaga podaży nad popytem, potencjalny trend spadkowy
Potwierdzenie trendu	Wzrost OBV podczas trendu wzrostowego potwierdza siłę trendu	Wzrost ADL podczas trendu wzrostowego potwierdza siłę trendu	Dodatni CMF podczas trendu wzrostowego potwierdza siłę trendu
Sygnały dywergencji	Rozbieżność między OBV a ceną może sygnalizować zmianę trendu	Rozbieżność między ADL a ceną może sygnalizować zmianę trendu	Rozbieżność między CMF a ceną może sygnalizować zmianę trendu
Wrażliwość na krótkoterminowe fluktuacje	Mniej wrażliwy, koncentruje się na długoterminowym trendzie	Bardziej wrażliwy na krótkoterminowe zmiany cen i wolumenu	Wrażliwy na krótkoterminowe zmiany, ale mniej niż ADL

  Mocne strony wykorzystania wolumenów w analizie:

• Ocena aktywności rynku: Zmiany wolumenów dają wgląd w ogólną aktywność i zainteresowanie inwestorów daną kryptowalutą lub rynkiem jako całością
• Potwierdzenie trendów cenowych: Rosnące wolumeny przy wzrostach cen potwierdzają siłę trendu wzrostowego, a malejące wolumeny przy spadkach cen wskazują na słabnący trend spadkowy
• Sygnały potencjalnych zmian trendów: Rozbieżności między wolumenem a ceną, np. spadające ceny przy rosnącym wolumenie, mogą sygnalizować potencjalne odwrócenie trendu
• Porównanie relatywnej płynności: Zestawienie wolumenów na różnych giełdach i instrumentach pozwala ocenić płynność i znaczenie poszczególnych platform
• Identyfikacja manipulacji rynkowych: Nietypowe, gwałtowne zmiany wolumenów mogą wskazywać na próby manipulacji cenami przez dużych graczy

Wolumen kryptowalutowy, a analiza on-chain

Oprócz tradycyjnej analizy wolumenu, dane on-chain, czyli dane dotyczące konkretnej sieci kryptowalut pochodzące bezpośrednio z jej blockchaina, mogą zapewnić dodatkowy i bardzo cenny wgląd w aktywność giełd potencjalne zmiany cen, na przykład BTC. Analiza on-chain obejmuje badanie rzeczywistych transakcji blockchain powiązanych z giełdami, nie polega więc wyłącznie na wolumenach obrotu zgłaszanych przez giełdy. Porównując wolumen on-chain (ilość kryptowalut trafiających na giełdy z portfeli zewnętrznych) ze zgłoszonym wolumenem, analitycy mogą zidentyfikować rozbieżności, które wskazują na przykład na fałszywe lub zawyżone wolumeny. Giełdy o wysokim stosunku zgłoszonego wolumenu obrotu do wolumenu w łańcuchu są bardziej skłonne do angażowania się w wash trading lub inne formy manipulacji wolumenem. Z drugiej strony, giełdy z bliskim dopasowaniem między wolumenem on-chain a zgłoszonym wolumenem obrotu są ogólnie uważane za bardziej zaufane. Wzrost wolumenu on-chain na tych renomowanych giełdach może być byczym sygnałem, sugerującym zwiększoną aktywność inwestorów i potencjalną aprecjację cen. Co więcej, analiza on-chain może identyfikować wzorce w przepływie środków między giełdami a portfelami zewnętrznymi. 

• Na przykład, duży napływ bitcoina lub etheru na giełdy może wskazywać na zwiększoną presję sprzedaży, ponieważ inwestorzy przenoszą swoje zasoby na giełdy w celu realizacji zysków lub wyjścia z pozycji.
• I odwrotnie, znaczne odpływy z giełd mogą sygnalizować akumulację i potencjalny trend zwyżkowy, ponieważ inwestorzy przenoszą swoje kryptowaluty do długoterminowego przechowywania lub protokołów DeFi.

Przykładowo, dane z platformy Cryptoquant.com pokazują, że od początku roku, widoczny jest głównie duży odpływ środków ze scentrlizowanych giełd. Jak wspomniano powyżej, jest to wyraźny znak, że inwestorzy przenoszą swoje środki do bezpiecznych portfeli, którymi zarządzają samodzielnie, licząc na długoterminowe wzrosty cen bitcoina.

Przepływy bitcoina na giełdy i z giełd sugerują, że netto dominują odpływy. Źródło: CryptoQuant

Łącząc analizę wolumenu w łańcuchu z innymi wskaźnikami, takimi jak liczba aktywnych adresów, liczba transakcji i podaż stablecoinów, inwestorzy mogą uzyskać bardziej kompleksowy obraz nastrojów rynkowych i potencjalnych ruchów cen. Na przykład, jednoczesny wzrost wolumenu wymiany w łańcuchu, aktywnych adresów i napływu stablecoinów może sugerować bycze nastroje rynkowe i potencjalny wzrost cen.

Ograniczenia i uwagi

Chociaż wolumen obrotu jest cenną miarą, należy pamiętać o jego ograniczeniach giełdy, szczególnie te o niższej płynności, mogą być podatne na manipulacje wolumenem poprzez praktyki takie jak wash trading, gdzie inwestorzy jednocześnie kupują i sprzedają tę samą kryptowalutę, aby sztucznie zawyżyć wolumen. Zawsze korzystaj z renomowanych giełd i porównuj dane dotyczące wolumenu z wielu źródeł. Upewnij się, że korzystasz z wiarygodnych i dokładnych danych dotyczących wolumenu z zaufanych źródeł. Niektóre strony internetowe i agregatory danych mogą zgłaszać zawyżone lub niespójne dane dotyczące wolumenu, co prowadzi do mylących analiz. Chociaż analiza wolumenu jest ważna, nie powinna być jedyną podstawą do podejmowania decyzji handlowych. Rozważ inne czynniki, takie jak ogólne nastroje rynkowe, wydarzenia informacyjne i analiza fundamentalna, aby stworzyć dobrze zaokrągloną strategię handlową. Słabe strony wolumenów:

• Dane wolumenowe mogą być zawyżane przez giełdy lub botów, co zniekształca rzeczywisty obraz aktywności rynku
• Sama analiza wolumenów nie daje pełnego obrazu sytuacji - konieczne jest łączenie jej z analizą techniczną, fundamentalną i analizą nastrojów
• Wolumeny na giełdach i instrumentach pochodnych nie odzwierciedlają bezpośrednio transakcji on-chain, czyli realnego przepływu kryptowalut w sieci blockchain
• Scentralizowane giełdy nie dają wglądu w wolumeny na giełdach zdecentralizowanych (DEX) i w transakcjach peer-to-peer, co pomija część aktywności rynkowej
• Różne giełdy i instrumenty mają różną specyfikę i porównywanie ich wolumenów nie zawsze jest miarodajne (np. kontrakty futures z dźwignią generują nominalnie wyższe wolumeny niż spot)

Wolumen i jego analiza. Podsumowanie

Zrozumienie i śledzenie wolumenów kryptowalutowych jest kluczową umiejętnością dla każdego początkującego tradera. Rozróżniając wolumeny spot i instrumentów pochodnych, znając najlepsze giełdy pod względem wolumenu i włączając analizę wolumenu do analizy technicznej, możesz uzyskać cenny wgląd w trendy rynkowe i podejmować bardziej świadome decyzje handlowe. Pamiętaj, że analiza wolumenu to tylko jeden z elementów układanki. Połącz ją z innymi narzędziami analizy technicznej, analizą fundamentalną i strategiami zarządzania ryzykiem, aby opracować kompleksowe podejście do handlu.  Opanowując sztukę analizy wolumenu i stale poszerzając swoją wiedzę na temat rynków kryptowalut, stawiasz się na dobrej drodze do zostania bardziej pewnym siebie i odnoszącym sukcesy traderem. Powodzenia!